Britanci danas glasaju na parlamentarnim izborima na kojima se očekuje povratak laburista na vlast nakon 14 godina vladavine desničarskih konzervativaca.
Birališta su otvorena u sedam časova (osam po centralnoevropskom vremenu), a zatvaraju se u 22 časa (23 po centralnoevropskom vremenu) kada će izlazne ankete dati snažne naznake rezultata glasanja.
Anketa kompanije Survejšn (Survation) objavljena u utorak predviđa da će Laburistička partija doći na vlast s rekordnim brojem poslaničkih mjesta.
Prema toj anketi, laburisti Kira Starmera (Keir) osvojiće 484 od 650 mjesta u parlamentu, daleko više od 418 koliko je osvojio bivši lider stranke Toni Bler (Tony Blair) u svojoj čuvenoj ubjedljivoj pobjedi 1997. koja je bila i najveća pobjeda laburista.
S druge strane, konzervativci premijera Rišija Sunaka (Rishi), prema Survejšnu, mogli bi da osvoje samo 64 mjesta, što bi bilo najmanje od osnivanja stranke 1834. godine.
Još nekoliko anketa je pokazalo da će partija Vinstona Čerčila (Winston Churchill), Margaret Tačer (Margaret Thatcher) i Borisa Džonsona (Johnson) osvojiti manje od 141 mjesta koliko je obezbedila 1906. godine, što je najgori rezultat Konzervativne partije od njenog osnivanja.
„Veća je šansa da grom udari dva puta na isto mjesto… nego da Riši Sunak ostane premijer“, rekao je u utorak za BBC istaknuti britanski stručnjak za ankete Džon Kertis (John Curtis).
U Velikoj Britaniji se na parlamentarnim izborima glasa po većinskom jednokružnom sistemu (first past the post) po kojem u svakoj izbornoj jedinici – ima ih 650 koliko i poslanika – pobjeđuje kandidat s najvećim brojem glasova, čak i ako ne dobije većinu glasova.
Taj sistem favorizuje dvije velike stranke, konzervativce i laburiste, koje su i na ranijim izborima osvajale većinu mjesta u parlamentu, iako su dobijale znatno manje od polovine glasova.
Laburisti već dvije godine u anketama imaju konstantnu prednost od 20 procentnih poena u odnosu na torijevce, kako su takođe poznati konzervativci u Velikoj Britaniji.
Međutim, Sunak insistira da „bori za svaki glas do poslednjeg trenutka kampanje“, crpeći nadu iz posljednje pobjede Engleske na Evropskom fudbalskom prvenstvu.
„Nije gotovo dok se ne završi“, napisao je Sunak na društvenim mrežama u nedjelju uveče pošto su engleski fudbaleri postigli izjednačenje u nadoknadi vremena protiv Slovačke, a zatim i pobjednika u produžecima.
Starmer, poznat kao navijač Arsenala koji i dalje igra mali fudbal sa 61 godinu, takođe poziva svoj tim da igra do poslednjeg zvižduka, uz strah da bi razgovor o laburističkoj „supervećini“ mogao da utiče na izlaznost.
Današnje glasanje su prvi julski izbori u Velikoj Britaniji od 1945. godine, kada su laburisti pod vođstvom Klementa Atlija (Clement Attlee) pobedili lidera konzervativaca iz Drugog svjetskog rata Vinstona Čerčila, započevši period transformacionih društvenih promjena.
Etlijeva vlada je stvorila modernu državu blagostanja, uključujući osnivanje Nacionalne zdravstvene službe, najcjenjeniju britansku instituciju posle kraljevske porodice.
Starmerova program „promjena“ nije tako radikalan i obećava oprezno upravljanje ekonomijom zemlje, u okviru dugoročnog plana rasta koji uključuje oporavak javnih službi.
Dok se očekuje ubedljiva pobeda laburista, Starmer i njegove kolege se suočavaju sa sve većim pozivima i sve većim očekivanjima da promene sudbinu zemlje na bolje.
Ekonomisti kažu da se treba pozabaviti anemijskim rastom. S druge strane, proevropski orijentisani glasači žele da se preokrene Bregzit, a svi žele da se okonča kontinuirani pritisak na njihove finansije u poslednjoj deceniji koji je sve više ljudi odveo u siromaštvo.
Drugi žele povratak političkog integriteta i stabilnosti nakon haotičnog perioda od pet premijera, niza skandala i ideoloških sukoba između centrista i desničara u Konzervativnoj partiji koji ne pokazuju znake jenjavanja.
Već se spekuliše ko će naslijediti Sunaka na čelu torijevaca. Ostaje da se vidi ko će od istaknutih konzervativaca zadržati svoje polože i u kom smjeru može da krene ta partija, koja je od dolaska na vlast 2010. do 2015. pod Dejvidom Kameronom (David Cameron) bila centristička, ali potom otišla udesno.
Sa slabljenjem konzervativaca, uspjehu se nadaju krajnji desničar Najdžel Faraž (Nigel Farage) sa svojom Reform UK partijom, kao i Liberalne demokrate, tradicionalno treća stranka po snazi u Velikoj Britaniji.
Liberalne demokrate se posebno nadaju da bi mogle dobro da prođu na jugu Engleske, bogatoj oblasti koja je uglavnom glasala za torijevce.
