Sadašnja crnogorska himna „Oj, svijetla majska zoro“ nema istorijsko i tradicionalno utemeljenje u Crnoj Gori, već je ona rezultat interesa političke elite koja je bila na vlasti u godinama pred referendumom 2006.godine i njene duboko antisrpske politike, ocijenio je istoričar i docent na Filozofskom fakultetu u Nikšiću Aleksandar Stamatović.
Stamatović je podsjetio da je zvanična državna himna Knjaževine/Kraljevine Crne Gore do 1918. godine bila e pjesma „Ubavoj nam Crnoj Gori s ponositijem brdima“, koja DPS-ovom režimu nije odgovarala, jer bi ona otvorila pitanje šta su Brda i ko su Brđani, a nakon toga i složeni proces unifikacije i pocrnogorčivanja Brđana, Hercegovaca i Bokelja u XX vijeku.
Pjesma „Oj, svijetla majska zoro“ ima dugu i prilično kontraverznu genezu, a polazište je našla u jednoj pjesmi koja je izvedena u igrokazu „Boj na Grahovu“ u Beogradu 1863.godine, u autorstvu Jovana Cara i Marka Vitkovića – tu su stihovi „Oj, junaštva svijetla zoro, majko naša Crna Gora, jedina si za slobodu, ti ostala srpskom rodu“ , istakao je Stamatović u intervjuu BORBI.
Nedavno je slučaj koji se desio u vezi sa predsjednikom Opštine u Nikšiću po ko zna koji put potegao pitanje crnogorske himne, i njenog utemeljenja u tradiciji Crne Gore?Mnogo puta se pričalo o toj himni.Kako kao istoričar tumačite tradicijsku genezu sadašnje crnogorske himne?
Sadašnja crnogorska himna „Oj, svijetla majska zoro“ rezultat je interesa političke elite koja je bila na vlasti u godinama pred referendumom 2006.godine, i njene duboko antisrpske politike. Ta elita je već tada prihvatila dukljansko-montenegrinsku ideologiju kao svoju ideologiju, tj.ideologiju denacionalizacije srpskog naroda u Crnoj Gori, i njenog globalnog okretanja prema zapadnom i rimokatoličkom civilizacijskom kodu.
Da krenemo od početka. Da li pjesma „Oj, svijetla majska zoro“ ima istorijsko i tradicionalno utemeljenje himne u Crnoj Gori?
Apsolutno ne! Zvanična državna himna Knjaževine/Kraljevine Crne Gore do 1918.godine bila je pjesma „Ubavoj nam Crnoj Gori s ponositijem brdima“. Jednim dijelom ta himna je bila i oda crnogorskom suverenu Nikoli Petroviću, kao simbolu države, uostalom i velikom reformatoru, koji je Crnu Goru uveo u red modernih evropskih država.Tekstualni autor te pjesme je bio Jovan Sundečić. Muzički je obradio najprije Anton Šulc te se kao takva izvodila, a kasnije i prvi crnogorski školovani muzičar Jovo Ivanišević. Tu nema ništa sporno, i za ovu činjenicu o ovoj himni postoji veliki broj dokaza.Problem je zapravo u tome, što je vladajuća elita u godinama pred referendumom potpuno odbacila mogućnost da ovo bude himna obnovljene nezavisne Crne Gore, jer joj to jednostavno nije odgovaralo. Ova himna otvorila bi pitanje šta su Brda i ko su Brđani, a nakon toga i složeni proces unifikacije i pocrnogorčivanja Brđana, Hercegovaca i Bokelja u XX vijeku.
Onda, otkud pjesma „Oj, svijetla majska zoro“? Kakva je njena geneza? U laičkoj javnosti uglavnom se barata sa činjenicom da je tekstualni autor ove pjesme dr Sekula Drljević? Da li je to tačno?
Pjesma „Oj, svijetla majska zoro“ ima dugu i prilično kontraverznu genezu. Polazište je u jednoj pjesmi koja je izvedena u igrokazu „Boj na Grahovu“ u Beogradu 1863.godine, u autorstvu Jovana Cara i Marka Vitkovića. Tu su stihovi „Oj, junaštva svijetla zoro, majko naša Crna Gora, jedina si za slobodu, ti ostala srpskom rodu“…itd. Njemac Kurt Hasert detaljno je obišao Crnu Goru krajem XIX vijeka i sakupio preko sedamdeset narodnih pjesama. Svoje putopise je objavio.Štampani su i u Crnoj Gori. Čak i u Podgorici jedna ulica nosi naziv po njemu. U njegovom djelu međutim nema niti jedne narodne pjesme koja tekstom i muzikom podsjeća na pjesmu „Oj, svijetla majska zoro“, tako da otpada varijanta da se radi o „staroj tradicionalnoj crnogorskoj rodoljubivoj pjesmi“.
Vjerovatno pod utiskom pjesme „Oj, junaštva svijetla zoro“, koja se i dalje pjevala u narodu dr Sekula Drljević je u podgoričkom listu „Zeta“ od januara 1936. godine objavio svoj prepjev te pjesme, sa naslovom „Crnogorsko seljačko kolo“. Četvrta strofa ove pjesme nesumnjivo pominje kult Badnje večeri i događaja „Istrage poturica“. Ubrzo se u broju za februar i mart od iste godine zagrebačkog časopisa „Evolucija“ pojavljuje ova pjesma, takođe sa Drljevićevim potpisom, ali sa naslovom „Vječna naša“. Jedan od ideologa one ideologije koja se krajem XX vijeka može identifikovati kao dukljansko-montenegrinska-Savić Marković-Štedimlija ovu pjesmu je uvrstio u svoju knjigu sa naslovom „Osnovi crnogorskog nacionalizma“. Knjiga je objavljena u Zagrebu 1937.godine, istina bez naslova, ali sa pompeznom naznakom da je ona „himna crnogorskog seljaka“. Prilikom dolaska dr Sekule Drljevića u Crnu Goru iz Zemuna početkom maja 1941.godine, u podgoričkom listu „Zeta“ još jednom je apostrofirano u naznaci da je Drljević autor ove pjesme. Konačno, pjesma „Vječna naša“ objavljuje se sa novim strofama u Drljevićevoj knjizi „Balkanski sukobi“, koju je on izdao u Zagrebu 1944.godine, tada već kao otvoreni saradnik ustaškog režima i Njemaca.
Međutim, ima naznaka da su se neke varijante pjesme „Oj, junaštva svijetla zoro“… pjevale i kod partizana tokom rata. Imate li podatke o tome?
Da, to je tačno!U toku rata partizani su pjevali neke tekstualne varijante, uglavnom kao koračnice ili na priredbama.Radni naslovi tih pjesama su bili „Oj, svijetla majska zoro“, i „Listaj goro cvjetaj cvijeće, Crna Gora u boj kreće“…Međutim, te pjesme nijesu imale dominaciju u odnosu na još nekoliko popularnih partizanskih pjesama.
Ko je bio u najkraćim crtama dr Sekula Drljević? Ako je sadašnja crnogorska himna tekstualno najsličnija Drljevićevoj pjesmi, nije li onda i Drljević zaslužio neki veliki bulevar sa svojim imenom u savremenoj Crnoj Gori?
Stvari dolaze do ogromnih kontradiktornosti.Najkraće, Drljević je bio klasični politički i identitetski kameleon. Počeo je kao Srbin, a završio kao otvoreni negator srpskog identiteta Crnogoraca. Bio je za ujedinjenje, a na kraju završio kao otvoreni negator ujedinjenja.Sarađivao je sa komunistima i branio ih na sudu, da bi na kraju bio njihov otvoreni neprijatelj.Nesporno, bio je saradnik italijanskih fašista, njemačkih nacista i ustaškog režima. On je antiteza savremenih stremljenja Crne Gore u procesu ulaska u EU.
