Prilikom istraživanja žarišta kriminalnih aktivnosti na Zapadnom Balkanu i aktivnosti balkanskih kriminalnih grupa u inostranstvu, postalo je evidentno da postoji sve veći broj policijskih i carinskih operacija na glavnim međunarodnim aerodromima, posebno kada se radi o Tirani (Albanija), Skoplju (Sjeverna Makedonija) i Beogradu (Srbija). Odlučeno da se izvrši procjena bezbjednosnih prijetnji zasnovana na organizovanom kriminalu aerodroma na Zapadnom Balkanu, navodi Globalna Inicijativa- izvještaj „Uhvati me ako možešIlegalni tokovi preko balkanskih aerodroma“.
Fokus je ograničen na dva velika aerodroma, koji su predstavljeni kao studije slučaja: Beograd i skopski međunarodni aerodromi. Čini se da su to središta za nezakonite aktivnosti trgovine ljudima, krijumčarenja migranata i robe, kao i glavne ulazne tačke za pošiljke droge i prekursora.
Iako je pandemija COVID-19 imala štetni učinak na putovanja i razvoj infrastrukture više od dvije godine, vazdušni transport ljudi i robe nastavio polako, ali postojano.
– Korupcija se manifestuje na aerodromima u oblicima koji variraju od ponuđenog sitnog mita do obezbjeđenja aerodroma, osoblja do zloupotrebe i lošeg upravljanja javnim sredstvima od strane viših zvaničnika i menadžeri. Dokazi iz nedavnih istraga ukazuju na to da su mnogi aerodromi na zapadnom Balkanu se koristili kao polazne i tranzitne tačke za međunarodne šeme trgovine ljudima, kao i žarišta neregularnog ulaska na nacionalne teritorije – navedeno je izvještajem.
Podaci pokazuju da iako je pomorski saobraćaj poželjan način kriminalcima za transporta droga i prekursori droga, promet droge na balkanskim aerodromima manifestuje se u različitim oblicima i uključuje niz kriminalnih aktera, zavisno od toga koja je vrsta droge, odnosno količina i promet i način transporta.
To uključuje „mazge droge“ i droge skrivene u prtljagu ili u vazdušnom teretu pošiljke. „Mazge“ uglavnom prođu neotkrivene i prilično su rijetki u regionu.
Dokazi sugerišu da su regionalni aerodromi i tranzitne i izlazne tačke za oružje različite veličine i vrste. U 2016. godini su, na primjer, bile dvije rakete sa eksplozivnim punjenjem pronađen u tranzitu iz Bejruta preko Beograda i Londona do Portlanda, SAD. Rakete dužine 1,5 metara bile su u prtljagu aviona na redovnom letu iz Bejruta za Beograd.
Gotovina se često zaplijeni na aerodromima u regionu i nedavne policijske i carinskim operacije pokazuju da krijumčari djeluju i kao dio organizovanih mreža i sami. U oktobra 2021. srpska policija zaustavila nekoga ko je pokušao da prokrijumčari 40.000 eura i cigarete u vrijednosti od 13.000 evra preko beogradskog aerodroma. Nekoliko mjeseci kasnije, Kamerunac je uhapšen zbog pokušaja krijumčarenja preko milion eura, što je kasnije utvrđeno da je falsifikovani novac.
Aerodromi su složeni i iako su visoko osigurani, ranjivi su na različite vrste rizika. S obzirom na teški i organizovani kriminal, kao što su pljačke i trgovina raznim stvarima, stručnjaci za sigurnost aerodroma naglašavaju potrebu fokusiranja na ulogu insajdera.
– Na aerodromima se insajderi definišu kao ljudi koji eksploatišu, ili imaju namjeru da eksploatišu, njihovu ulogu ili znanje u neovlaštene svrhe. Oni mogu, na primjer, biti puni ili nepuno radno vrijeme zaposleni koji rade za koncesionara aerodroma, avio kompanije, konsultante ili prtljag rukovaoci. Za razliku od „autsajdera” (tj. potencijalnih prestupnika koji su spremni da eksploatišu aerodrome jer identifikovali su ih kao ključna infrastrukturna čvorišta za svoje nezakonite aktivnosti, ali nemaju direktne pristup njima), upućeni u vazduhoplovstvo potencijalno znaju i imaju pristup najkritičnijim i osjetljivi dijelovi aerodroma. Zbog svog posla već su u poziciji od povjerenja i može imati, na primjer, značku za pristup aerodromskim zonama. S obzirom na ovaj nivo pristupa, veća je vjerovatnoća da će moći identificirati ranjivosti i ciljati najslabija područja unutar njihovog aerodrome – navodi su analize.
