Visokorizična transplantacija matičnih ćelija oslobodila je muškarca srednjih godina svih znakova virusa humane imunodeficijencije (HIV) više od devet godina nakon lječenja.
Takozvanom „dizeldorfskom pacijentu“ dijagnostikovan je HIV 2008. godine, a 2010. je stavljen na kurs antiretrovirusne terapije. Sledeće godine dijagnostikovana mu je leukemija, karcinom belih krvnih zrnaca u koštanoj srži.
S obzirom na ozbiljnu kombinaciju bolesti čoveka, lekari su odlučili da krenu opasnim putem.
Pacijent je 2013. godine podvrgnut transplantaciji matičnih ćelija, kojom se uzimaju matične ćelije iz koštane srži ili krvi davaoca i pomoću uzorka zamene sopstvena bela krvna zrnca bolesnog pacijenta.
U ovom slučaju, međutim, donor je izabran jer je imao genetsku mutaciju koja ih čini otpornim na HIV. Ideja je bila da se pacijentu izleči leukemija, a istovremeno im se pruži genetski zasnovana otpornost na HIV.
Devet godina nakon što je primio ovaj početni tretman i četiri godine nakon što je prestao da koristi antivirusne tretmane, istraživači su objavili da pacijent ne pokazuje znake funkcionalnih, replicirajućih čestica HIV-a u svom telu, što ga efektivno čini slobodnim od virusa.
Pacijent iz Diseldorfa bio je treći pacijent kome je ovakva transplantacija matičnih ćelija.
I iako ne postoji jasna granica između izlečenog i zaraznog, pacijent iz Diseldorfa se pridružuje četiri druga primaoca matičnih ćelija, istraživači su uvereni da su svi tragovi funkcionalnog HIV genoma uklonjeni iz njihovog tela.
Ostali pacijenti su nazvani Gradom nade, pacijentima iz Londona, Njujorka i Berlina.
Reč ‘lek’ je pod navodnicima, jer dolazi sa nekim ozbiljnim upozorenjima.
HIV je jedan od najzahtevnijih virusa za lečenje stručnjaka. Ima način da leži latentno u telu, van domašaja imunog sistema ili savremenih lekova.
Tretmani matičnim ćelijama za rak kao što je gore opisano su neverovatni jer mogu učiniti imune ćelije otpornim na prisutni virus.
U isto vreme, međutim, oni su takođe potencijalno fatalni i ne deluju uvek, čak ni kod leukemije. Trenutno se koriste samo kao poslednje sredstvo iu ekstremnim slučajevima.
Bez obzira na to, način na koji se neki pacijenti izleče ovom najsavremenijom intervencijom mogao bi da „informiše buduće strategije za postizanje dugoročne remisije HIV-1“, pišu istraživači iz Univerzitetske bolnice u Dizeldorfu u Nemačkoj.
Nekoliko više slučajeva HIV-a je čak i kontrolisano bez ikakvih tretmana matičnim ćelijama.
Ovi pacijenti su bili u mogućnosti da prestanu da uzimaju antiretrovirusne tretmane i i dalje održavaju nizak ili nikakav dokaz o virusu u svom sistemu.
Zašto je to ostalo nejasno, ali klinička ispitivanja otkrivaju neke moguće puteve za izlečenje.
2022. godine, na primer, otkriveno je da uobičajeni lek protiv raka „izvlači“ latentni HIV na otvoreno.
Lek nije „iskorenio“ HIV među pacijentima, ali njegov uspeh sugeriše da postoje načini da se podesi imuni sistem kako bi se bolje nosio sa dugotrajnim virusom.
Priče poput onih o pacijentu iz Diseldorfa daju naučnicima nadu za budućnost. Očigledno je moguće iskoreniti HIV, sada samo treba da smislimo kako da on funkcioniše za sve kojima je potreban.
