Nasilne poplave iz glečerskih jezera formiranih ili uvećanih klimatskim promenama ugrožavaju najmanje 15 miliona ljudi širom sveta, većinom u četiri zemlje, rekli su istraživači u utorak.
Više od devet miliona ljudi širom takozvane Visoke planinske Azije živi na putu potencijalnih poplava iz glacijalnih jezera, uključujući pet miliona u severnoj Indiji i Pakistanu, izvestili su u Nature Communications.
Kina i Peru su takođe posebno izloženi opasnosti od iznenadnih poplava zbog topljenja glečera, navodi se u studiji, prvoj globalnoj proceni područja najugroženijih.
Prema studiji iz 2020. zasnovanoj na satelitskim podacima, količina jezera koja su nastala kako se glečeri širom sveta raspadaju usled globalnog zagrevanja skočila je za 50 odsto za 30 godina.
Prosečna površinska temperatura Zemlje porasla je za skoro 1,2 stepena Celzijusa od predindustrijskih vremena, ali su se visokoplaninski regioni širom sveta zagrejali dvostruko brže.
Glečerska jezera su posebno nestabilna jer su najčešće pregrađena ledom ili sedimentom sastavljenim od rastresitog kamenja i krhotina. Kada akumulirana voda probije ove slučajne barijere, nizvodno može doći do velikih poplava.
Ova vrsta poplava bila je odgovorna za hiljade smrtnih slučajeva u prošlom veku, kao i za uništenje zajednica, infrastrukture i stoke.
„Nisu najopasnija područja sa najvećim brojem ili najbrže rastućim jezerima“, rekla je glavna autorka Kerolajn Tejlor, studentkinja doktorskih studija na Univerzitetu Njukasl u Engleskoj.
„Umesto toga, potencijalnu opasnost određuje broj ljudi, njihova blizina glacijalnog jezera i, što je najvažnije, njihova sposobnost da se izbore sa poplavom“, objasnila je ona.
Hiljade ljudi su, na primer, poginule u poplavama iz glečerskih jezera u visokoplaninskoj Aziji, ali samo šačica na severozapadu Pacifika Severne Amerike, iako taj region ima duplo više glacijalnih jezera.
Da bi sprovele studiju, Tejlor i njene kolege su uporedile tri skupa podataka: broj i stanje jezera koja se napajaju otopljenom vodom, broj ljudi koji žive u krugu od 50 kilometara od basena glacijalnog jezera i koliko su spremne zajednice da se nose sa katastrofa ako dođe.
Otkrili su da oko 90 miliona ljudi u 30 zemalja živi u 1.089 basena glacijalnih jezera. Njih 15 miliona živi u krugu od jednog kilometra od staze koju bi izazvala poplava.
Pakistan je dom za više od 7.000 glečera u spektakularnim planinskim lancima Himalaja, Hindukuša i Karakoruma, više nego bilo gde drugde na Zemlji van polova.
Prošlog leta, nakon dvomesečnog toplotnog talasa i tokom neprekidnih kiša koje su usledile, besne bujice sa glečera koji se otapaju u severnom Pakistanu pocepali su hiljade kilometara puteva i železničkih šina, uništili mostove i odneli cela sela.
U Peruu, 41-godišnji farmer koji živi u planinama u blizini grada Huaraz podneo je tužbu protiv nemačke firme RVE, rekavši da su njene emisije gasova staklene bašte delimično odgovorne za otapanje obližnjih glečera.
Prošle godine je delegacija nemačkih sudija posetila region kako bi utvrdila kakav rizik predstavlja širenje jezera ispod glečera Palcacocha za grad Huaraz i njegovih 120.000 stanovnika.
Polovina od 215.000 glečera na Zemlji i četvrtina njihove mase će se istopiti do kraja veka čak i ako se globalno zagrevanje može ograničiti na 1,5 stepeni Celzijusa, ambiciozni cilj Pariskog sporazuma za koji mnogi naučnici sada kažu da je nedostižan, nedavna studija našao.
Tokom prošlog vijeka, trećina globalnog porasta nivoa mora nastala je zbog topljenja glečera, prema ranijim istraživanjima.
