Prva banka je dobila pozitivno mišljenje revizora na tačnost svojih finansijskih iskaza za prošlu godinu, ali je revizor u napomenama i skretanjima pažnje ukazao da i dalje postoji materijalno značajna neizvjesnost koja se odnosi na stalnost poslovanja, da su akumulirani gubici 33 miliona eura, da nisu usaglasili sve pokazatelje poslovanja sa propisanim vrijednostima, da klijenti kasne sa otplatama kredita vrijednih 29,6 miliona eura,…
Posebno je istaknut problem u vezi sa tim da banka ima visok nivo kredita klijenata u statusu neizmirenja obaveza, odnosno da krediti klijenata sa problematičnom otplatom NPL (kašnjenje preko 90 dana) čine 16,39 odsto ukupno odobrenih kredita u ovoj banci. Prema podacima Centralne banke iz aprila ove godine, prosjek ukupnih problematičnih kredita kod banaka u Crnoj Gori je iznosio 2,99 odsto, što znači da je količina problematičnih kredita u Prvoj banci pet puta veća nego u ostalim bankama.
Pohvalno je što je Prva banka prošle godine uspješno završila dokapitalizaciju koju je tražila Centralna banka. Potrebnu dokapitalizaciju obavio je najveći vlasnik Aco Đukanović u iznosu od 1,3 miliona. Pohvaljeno je i što je popravljena struktura depozita, odnosno više nemaju veliku zavisnost od depozita povezanih lica-vlasnika.
Ukazuje se i da je Centralna banka uvela dodatne regulatorne zahtjeve za Prvu banku na osnovu sveobuhvatne supervizijske procjene.
“Banka je dužna da obim i strukturu svog poslovanja i rizičnih plasmana uskladi sa pokazateljima poslovanja propisanim Zakonom o kreditnim institucijama i relevantnim odlukama Centralne banke Crne Gore donijetim na osnovu navedenog Zakona. Na dan 31. decembar 2024. godine Banka nije usaglasila sve pokazatelje poslovanja sa propisanim vrijednostima. Prema obračunu Banke, ukupni regulatorni kapital Banke na dan 31. decembar 2024. godine iznosi 25,26 miliona eura, a koeficijenti adekvatnosti ukupnog kapitala je 13,37% (propisani limit 15,73%), ukupnog osnovnog kapitala 10,94% (propisani limit 12,76%) i redovnog kapitala 10,94% (propisani limit 10,54%)”, naveo je revizor.
Ukazano je da banka ima manje izraženu koncentraciju depozita u odnosu na prethodni period, iako nema konkretnu informaciju kakva je namjera deponenata po pitanju depozita.
“Banka ne očekuje značajnije odlive depozita. Sa stanjem na dan 31.12.2024. godine Banka je napravila scenario odliva 15 miliona eura depozita, od čega pet miliona oročenih depozita pravnih i fizičkih lica i 10 miliona a vista depozita (po viđenju) pravnih i fizičkih lica i scenario pokazuju da bi nakon ovih odliva pokazatelj dnevne likvidnosti iznosio 1,76 što je značajno iznad propisanog minimuma koji iznosi 0,90”, naveo je revizor.
Depoziti po viđenju u banci su na kraju prošle godine iznosili 239 miliona eura, što je za 30 miliona više nego godinu ranije.
Najviše depozita imaju domaći građani 88 miliona što je za 17 miliona više. Značajne depozite po viđenju u ovoj banci imaju država, državna preduzeća i lokalne samouprave – 90 miliona eura. Vlada je depozite u Prvoj banci za godinu povećala sa 50,3 na 54,7 miliona, opštine sa 9,3 na 11,5 miliona, a državna preduzeća sa 11,4 na 19,1 miliona.
Kratkoročni depoziti su smanjeni sa 47,4 na 44,7 miliona, koji se desio kod domaćih i stranih građana. Pad postoji i kod dugoročnih depozita sa 31,2 na 29,2 miliona. Ovaj pad se odnosi na depozite domaćih privatnih kompanija i stranih građana.
Najveći vlasnik banke Aco Đukanović, koji sada na svoje ime ima 42,88 odsto akcija, smanjio je depozite u svojoj banci sa milion i po koliko je imao na kraju 2023. na 141 hiljadu koliko je ostalo na kraju prošle godine. Đukanović je sličnom iznosu od 1,3 miliona izvršio dokapitalizaciju banke, pa je moguće da je samo svoje depozite po viđenju pretvorio u novi neophodni kapital banke koji je tražio regulator.
Revizor ukazuje i da je Banka smanjila izloženost prema jednom povezanom licu ali da je on i dalje iznad limita koji je propisala Centralna banka.
“Banka je u obavezi da održava izloženost prema pravnom licu ili grupi pravnih lica u iznosu manjem od 25% vrijednosti kapitala. Na dan 31. decembar 2024. godine, ukupna izloženost prema grupi povezanih lica iznosila je 25,70%”, naveo je revizor.
Navedeno je i da se protiv banke vodi više sudskih sporova od fizičkih i pravnih lica u ukupnom procijenjenom iznosu od 3,47 miliona eura.
“U pojedinačnim finansijskim iskazima na dan 31. decembar 2024. godine, Banka je na osnovu procjene ishoda sporova advokatske kancelarije i pravne službe izvršila rezervisanje za potencijalne gubitke po osnovu sudskih sporova u iznosu od 57 hiljada eura, dok za ostale tužbe rukovodstvo Banke smatra da ne bi mogle imati značajne negativne ishode za Banku, odnosno da Banka neće biti izložena materijalno značajnim potencijalnim gubicima po navedenom osnovu u narednim periodima”, naveo je revizor.
Revizor ukazuje da je Prva banka zapljenom imovine na ime nevraćenih kredita stekla aktivu vrijednu 25 miliona eura, i da banka mora pokrenuti njenu prodaju kako bi obezbjedila likvidna sredstva za plasiranje u profitabilne projekte.
“Jedan od strateških ciljeva banke je prodaja stečene aktive sa svrhom smanjenja uticaja ulaganja u nepokretnosti i osnovna sredstva na kapital Banke, kao i obezbjeđenja dodatnih likvidnih sredstava za nove profitabilne plasmane, a koja
su do sada bila zamrznuta u stečenim nekretninama. Planom smanjenja stečene aktive Banka je projektovala da u 2025. godini smanji iznos stečenih nekretnina za 4,14 miliona eura, od čega stečenih nepokretnosti iz osnova faktoring aranžmana 780 hiljada. Na 31.12.2024. godine knjigovodstvena vrijednost stečene aktive iznosi 25,08 miliona eura. U odnosu na godinu ranije iznos stečene aktiveje veći za 2,59 miliona eura. Shodno navedenom, može postojati neizvjesnost ukoliko Banka u dovoljnoj mjeri ne realizuje stečenu imovinu i sredstva obezbjeđenja u skladu sa Planom smanjenja stečene aktive Banke. U okviru navedene napomene opisane su aktivnosti sprovedene od strane rukovodstva sa ciljem poboljšanja finansijske pozicije Banke i sposobnosti da nastavi poslovanje u skladu sa načelom stalnosti poslovanja”, naveo je revizor.
