Crna Gora se suočava sa nizom demografskih problema, a podaci o broju stanovnika upozoravaju nas na odgovorno i efikasno djelovanje.
To je, tokom okruglom stola „Demografska revitalizacija Crne Gore: Dijalogom do rješenja“, kazao ministar socijalnog staranja, brige o porodici i demografije Damir Gutić.
Prema njegovim riječima, u vremenima u kojima živimo „neophodno je činiti više od govora.
„Iza svake broje stoje stvarne porodice, djeca, mladi koji odlaze, stari koji ostaju… Demografski podaci upozoravaju nas na odgovorno djelovanje. Crna Gora se suočava sa nizom demografskih problema“.
Odliv mladih, starenje stanovništva, demografskog pražnjenje sela i cijelog sjevernog regiona Crne Gore, ističe, veliku su demografski problem.
„Mladim ljudima moramo pružiti šansu da ostanu, a dijaspori da se vrati. Uvjeren sam da demografsku revitalizaciju možemo graditi saradnjom i odgovornošću“, poručio je Ćulafić, dodajući da demografska politika pripada svim sektorima, „kao i svakom nivou vlasti“.
Ministar ekologije, održivog razvoja i razvoja sjevera Damjan Ćulafić apostrofirao je da je, u Crnoj Gori, „jedan od većih problema negativan demografski trend“.
„Još se ne znaju konačni uzroci tog trenda i šta bi moglo da utiče na činjenicu da je na sjeveru Crne Gore sve manje stanovnika. Kao neko ko živi na sjeveru, čini mi se da su migracije ključni razvoj zbog čega je demografski razvoj tamo sve lošiji“.
Prema njegovim riječima, treba da se postavi pitanje zašto stanovništvo napušta sjeverni region države.
„… Da li je to loša putna infrastruktura i nedostupnost institucija koje su važne i vitalne za život. Resurs bez kojeg nijedna država ne može su ljudi. Pitanje demografije je jedno od prvih kojim Crna Gora treba da se bavi. Čini mi se da Vlada Crne Gore pokreće stvari ka bolje. Prvi koraci se već čine, ali je svakako mnogo posla pred nama“, kazao je Ćulafić.
Sjever Crne Gore, podsjeća, ima negativan demografski trend koji se, kako tvrdi Ćulafić, može zaustaviti intenzivnom saradnjom
Miloš Mišković, predstavnik Ministarstva finansija, kazao je fiskalna politika ima važnu ulogu u demografskim izazovima. Apostrofirao je da se mora stvoriti ambijent u kojem će se podstaći građani da ostanu u Crnoj Gori.
„Vjerujem da je neophodno da povežemo sektore i čujemo jedni druge… Ministarstvo finansija je spremno da podrži sve inicijative koje vode ka revitalizaciji“.
Profesorica Univerziteta Crne Gore (UCG) Dragica Mijanović konstatovala je da sjever države u kontinuitetu gubi broj stanovništva.
„Samo opština Rožaje ne bilježi pad stanovnika. Sad su opštine Bijelo Polje i Pljevlja udarne. Što se tiče središnjeg regiona, on bilježi konstantan rad stanovništva. Novoformirane opštine Zetu i Tuzi ne možemo još analizirati. Pitanje je danja kada će se stanovnici tih opština preseliti u Podgoricu. Opština Nikšić od devedesetih godina gubi stanovništvo. Opština Danilovgrad je od 2000-ih postala je interesantna migrantima. Od 2023. godine doseljava se stanovništvo“, izjavila je Mijanović.
Kako je kazala, pitanje je šta će naredni popis pokazati o rastu stanovništva u državi. Od sjevernih opština, samo Rožaje ima pozitivan prirodan priraštaj. U središnjem regionu, kako je rekla Mijanović, Podgorica, Tuzi i Zeta imaju „pozitivnu stopu prirodnog priraštaja“.
„Nikšić, Cetinje i Danilovgrad imaju negativnu stopu prirodnog priraštaja. Cetinje je, po svim pitanjima, najugroženija od svih u središnjem dijelu“.
Kada je riječ o primorskom predjelu, Budva je, prema njenim riječima, „vodeća po prirodnom priraštaju“.
Kazala je da se prosječna starost u CG iznosi 39,6 godina.
Pomoćnica direktora Uprave za statistiku (Monstat) Snežana Remiković kazala je da je metodologija kojom se radio Popis stanovništva za 2023. godinu u potpunosti uporediva sa onom iz Ujedinjenih nacija.
„Svjedoci smo da pravilo kojim se definiše mjesto boravka svakog lica izaziva i različta razumijevanja i zahtjeve od korisnika… Mora se razumijeti i sa punom pažnjom raditi analiza podataka“.
Podsjetila je da su strani državljani uticaji na prirodni priraštaj u Crnoj Gori.
„Budva je, zaista, u ovom Popisu potpuno skočila u parametrima. Ona je opština koji ima najveći udio visoko obrazovanih stanovnika u državi. Opština u kojoj ima najviše podstanara i stranaca…“, objasnila je Remiković.
Programska direktorica CDT Milica Kovačević istakla je da su „brojevi idealni za dezinformacije“.
„Procenat i broj su sjajan klik i naslov. Uvjerenje je da su brojevi samoeksplanatorni. Sve češće čujem da stručnjaci odustaju od objašnjavanja i demantovanja. Životni vijek dezinformacije kao informacije je jako dug. Ona nastavlja da živi, jer se na osnovu nje pišu opširnije i stručne analizu, akademske studije…“, rekla je.
Kovačević je kazala da je dužnost prema građanima da isprave dezinformaciju:
„Morate da vakcinišete građane da budu u znanju da razumiju nešto što je jako kompleksno“.
Poručila je da se razgovori o dezinformacija nerijetko završe na politici…
Generalna direktorica Direktorata za socijalno stranje Sabina Muratović rekla je da je svima za cilj da budu osviješćeni „koliko posle okruglog stola moramo raditi i kakve ćemo politike formirati i implementirati“.
„Naši stari su naš učitelj i oslonac. Na njih ne smijemo gledati kao na teret. Produktivno starenje je interes svih. Crna Gora ima 78 procenata punoljetnih stanovnika. Navedeni podaci upućuju na obavezu države da razviju mehanizme zaštite starijih lica“, kazala je.
Podsjetila je da ima pet domova za stara lica u Crnoj Gori.
„Pored državnih domova imamo i dva privatna doma. Crna Gora je prepoznala zanačaj starenja i starih lica i značaj deinstitucionalizacije. Na teritoriji Crne Gore imamo određene dnevne boravke za stara lica, stara lica sa invaliditetom, za ona lica koja se nalaze u stanju potrebe da neko mora brinuti o njima“.
Poručila je da sve opštine u državi implementiraju uslugu pomoći u kući.
Ivana Smolović, ispred Crvenog krsta, rekla je da su u toj organizaciji kreirali niz usluga koje odgovaraju potrebama i životu starijih osoba.
„Imamo više od 1.000 starijih osoba kojima pružamo podršku širom Crne Gore. Život na selu otežan je lošom telekomunikacijom, kao i putevima… Važno je raditi na tom problemu i otvoriti prostore za uključivanje starijih. Ukoliko otvorimo prostor za njihovo uključivanje, na taj način ćemo kod njih smanjiti osjećaj usamljenosti i poboljšati psihičko i fizičko stanje“, rekla je Smolović.
Kazala je da Crveni krst ima dva centra za njegu – u Baru i Bijelom Polju.
„Naši stariji sugrađani, u više opština, uključeni su u volonterske akcije. To je primjer koji bi trebao da postoji u svim opštinama. Jako često, njega o nekom članu porodice pada na nju samu“.
