Čak tri odsto djece iz RE (Romi i Egipćani) populacije koja upišu osnovnu školu napuštaju obrazovanje već nakon prvog razreda, nakon završetka osmog ili devetog razreda više od 80 odsto djece prekida školovanje, a procenat je još veći kada su u pitanju djevojčice, saopštila je Irena Rakočević iz Ministarstva za ljudska i manjinska prava.
Iz nevladine organizacije (NVO) Juventas je saopšteno da je ona to kazala na okruglom stolu „Položaj romske i egipćanske populacije u Crnoj Gori“ koji je održan u Podgorici.
„Događaj je okupio predstavnike institucija, organizacija civilnog društva i lokalnih zajednica, s ciljem razmjene iskustava, identifikovanja prepreka i osnaživanja daljih zajedničkih napora na unapređenju položaja Roma i Egipćana, naročito kada je riječ o obrazovanju djece i mladih“, ističe se u saopštenju.
Iz Juventasa su kazali da je „Rakočević ukazala na ozbiljnost situacije u kojoj se društvo nalazi – da ni za 1,17 odsto ukupnog stanovništva, koliko broji RE populacija, još uvijek nijesmo u mogućnosti da obezbijedimo osnovne uslove za dostojanstven život“.
„Istakla je potrebu da svako, iz svoje pozicije, da doprinos ovoj temi, jer je riječ o pitanju koje se tiče svih nas. Dokle god to ne postane kolektivna obaveza, ozbiljni pomaci će, kako je zaključeno, izostajati“, piše u saopštenju Juventasa.
Iz te NVO su rekli da je skup otvorio Zaštitnik ljudskih prava i sloboda Crne Gore (Ombudsman), Siniša Bjeković.
On je kazao da se napredak ne može svesti samo na statističke pokazatelje i formalna poboljšanja u oblasti obrazovanja, već mora biti vidljiv i opipljiv u svim segmentima društvenog života – od pristupa zdravstvenoj zaštiti, zapošljavanju, do osnovnih uslova stanovanja i učešća u donošenju odluka.
Upozorio je da je nedostatak senzibiliteta i empatije prema problemima RE zajednice duboko ukorijenjen u društvu, te da nerijetko postoji otpor da se sagleda stvarna složenost izazova sa kojima se suočavaju.
Uprkos tome, izrazio je nadu koju vidi u sve većem broju mladih pripadnika i pripadnica RE zajednice koji se obrazuju i aktivno uključuju u društvene procese, posebno na univerzitetskom nivou.
„Raduje me rađanje nove generacije Roma i Egipćana, naročito na univerzitetskom nivou. Svaki razgovor sa njima učinio me bogatijim – ne samo za nova saznanja, već i za dublje razumijevanje sopstvenih ograničenja kao društva“, kazao je Bjeković.
On je rekao da institucije moraju pokazati veću odgovornost, ali i spremnost da konkretno djeluju kako bi svako dijete, bez obzira na porijeklo, imalo jednake šanse da razvija svoje potencijale.
U saopštenju piše da je u ime Ministarstva prosvjete, nauke i inovacija (MPNI), govorila Svetlana Drobnjak, koja se osvrnula „na konkretne mjere koje se preduzimaju u oblasti predškolskog obrazovanja“.
„U okviru postojećih kapaciteta, ministarstvo je nastojalo da doprinese integraciji RE populacije u obrazovni sistem, naročito kroz obezbjeđivanje besplatnog boravka u predškolskim ustanovama za svu djecu iz ove zajednice. Kao važan segment prepoznato je uspostavljanje registra djece koja su pristigla za upis, a kako bi se podstaklo veće uključivanje u sistem, sprovedene su promotivne kampanje u 12 opština, i to na romskom, crnogorskom i albanskom jeziku“, piše u saopštenju Juventasa.
U saopštenju piše i da je Drobnjak „takođe istakla napore koji se ulažu u identifikaciju djece iz RE populacije koja su uključena, ali i onih koja nijesu obuhvaćena sistemom predškolskog obrazovanja“.
„Ovakav registar omogućava pravovremeno djelovanje, unapređenje položaja djece i prevenciju napuštanja obrazovanja tokom školovanja“, kazala je ona.
Direktorica Juventasa, Ivana Vujović, istakla je da i pored vidljivog napretka, on i dalje nije dovoljan.
„Progres postoji i ne možemo ga negirati, ali nije dovoljno brz da odgovori na potrebe novih generacija. U nekim segmentima stanje se čak pogoršava – naročito kada je riječ o uslovima stanovanja. Zajednice koje žive na rubu siromaštva često su prinuđene na rizične strategije preživljavanja, što povećava stopu kriminaliteta, a institucije nijesu učinile dovoljno da to spriječe. U odnosu na obrazovanje, potrebno je obezbijediti pristup sadržajima za najmlađe na materenjem jeziku, poboljšati kvalitet dopusnke nastave, podržeti i proširiti programe podrške u učenju i poboljšati ptistup kvalitetnom i besplatnom produženom boravku koji uključuje podršku u završavanju domaćih zadataka“, rekla je Vujović.
U okviru drugog panela, koji je bio fokusiran na terenska iskustva, govorili su Jovan Bojović, programski direktor Juventasa, i Nikola Raičević iz Udruženja za podršku Roma i Egipćana.
Bojović navodi da obrazovanje ima presudnu ulogu u stvaranju temelja za uspješnije školovanje romske djece.
„Kroz kvalitetan obrazovni proces moguće je umanjiti razlike koje se javljaju tokom školovanja, a koje često proizilaze iz nepovoljnih početnih uslova. Učenje i usvajanje vještina u obrazovnom okruženju pomaže djeci romske nacionalnosti da lakše savladaju jezik, što direktno utiče na njihov školski upsjeh i opštu integraciju“, kazao je Bojović.
On je takođe upozorio i na to da sistemska pravna podrška romskoj djeci i njihovim porodicama još uvijek nije dovoljno razvijena.
„Mehanizmi poput besplatne pravne pomoći često nijesu prilagođeni realnim potrebama zajednice, pristup im je otežan jezičkim barijerama, komplikovanim procedurama i nedostatkom povjerenja“, piše u saopštenju Juventasa.
Raičević je ukazao na pozitivna iskustva iz Berana, gdje je kako piše u saopšđtenju, postignut napredak u upisu romske djece u vrtiće i predškolske ustanove.
On je takođe napomenuo da njihova organizacija, iako relativno mlada, daje značajne doprinose na unapređenu stepena upisa re zajednice u sve nivoe i sisteme školstva i obrazovanja.
„Uz podršku relevantnih institucija, trudimo se da svako dijete završi makar osnovno obrazovanje. Ključnu ulogu u tome imaju romski medijatori u obrazovnim ustanovama, koji doprinose motivaciji djece, kao i boljoj komunikaciji sa roditeljima i zajednicom“, rekao je Raičević.
Iz Juventasa su rekli da ovim događajem nastavljaju s naporima da, u saradnji sa institucijama i lokalnim akterima, doprinesu sistemskim promjenama i unapređenju položaja RE zajednice u Crnoj Gori, sa posebnim fokusom na obrazovanje kao osnovu svakog daljeg napretka.
„Ovaj događaj realizovan je u sklopu projekta ‘Dječija animirana serija na romskom jeziku’ koji sprovodi Juventas a finansira Ministarstvo ljudskih i manjinskih prava“, piše u saopštenju Juventasa.
