Prema posljednjim podacima, još se traže posmrtni ostaci nestalih lica srpske nacionalnosti, i to sa područja federalnih opština Vogošća, Visoko i Breza po dva lica, Hadžići četiri, Ilidža sedam, te Novo Sarajevo, Novi i Stari Grad ukupno 168 lica, a sa područja opština Pale dva, Sokolac tri, Rogatica osam i Trnovo 13 lica.
Iz Organizacije porodica zarobljenih i poginulih boraca i nestalih civila Istočno Sarajevo i ove godine poručuju da 22. aprila žele da širu javnost ponovo upozore i podsjete na stradanje Srba u Sarajevu, kao srpskom stratištu, mjestu pojedinačnih, masovnih i izmještenih srpskih grobnica, te simbolu masovnog iseljenja srpskog stanovništva koje je nakon rata bilo primorano da napusti svoja ognjišta.
SLUČAJ „TRANSPORTER“ – POVOD ZA OBILJEŽAVANJE STRADANJA
Članovi organizacija podsjećaju da je događaj koji se odnosi na ubistvo osam vojnika JNA 22. aprila 1992. godine u Sarajevu, poznatiji kao predmet „Veliki park“, samo jedan u nizu od mnogobrojnih tragičnih stradanja Srba u Sarajevu povod da se taj dan označi i obilježava kao Dan nestalih Srba Sarajevsko-romanijske regije.
U Velikom parku u centru Sarajeva 22. aprila 1992. godine, naočigled brojnih prolaznika, strijeljano je osam pripadnika JNA i četiri srpska civila.
Počasni general Vojske Republike Srpske i predsjednik Skupštine Organizacije straješina Republike Srpske, pukovnik Blagoje Kovačević, za Srnu se prisjeća tog zločina.
– Napad je počeo tačno u 5.00 časova ujutro. Pod okriljem magle i mraka, muslimanske jedinice na prvom pravcu napada prišle su srpskim braniocima na svega pedesetak do stotinu metara razdaljine i otvorile veoma jaku pješadijsku vatru. Istovremeno, ubačena grupa snajperista sa zgrade Instituta za fizijatriju, dejstvovala je po svemu što se kretalo u njihovom vidokrugu – ispričao je Kovačević.
Borba je, rekao je Kovačević, bila žestoka, ali srpski borci nisu uzmicali.
– Svojom junačkom borbom omogućili su potrebno vrijeme Kriznom štabu srpske opštine Ilidža, koji je komandovao odbranom, da počne organizovati i upućivati pomoć braniocima koji su pružali otpor na prvoj liniji odbrane – naveo je Kovačević.
PODMUKLI NAPAD – 12 UBIJENIH SRBA, 42 RANjENA
Prema njegovim riječima, u ovom podmuklom i zločinačkom napadu ubijeno je 12 srpskih boraca, a 42 su ranjena. Gubici na muslimanskoj strani nisu objavljeni, a bili su sigurno višestruko veći.
Oko 14 časova, na prostor zahvaćen prijepodnevnim borbama, radi sprečavanja daljih sukoba i razdvajanja zaraćenih strana, upućeni su tenkovski vod koji je do tada bio raspoređen na Stupskoj petlji i četiri oklopna transportera iz kasarne u Lukavici.
Prilikom prolaska kroz naselje Dobrinja sa jednog transportera je spala gusjenica. Da bi otklonili kvar, na predlog mještana, posluga transportera je potražila pomoć u obližnjoj mehaničarskoj radionici.
Tu su ih lokalni pripadnici „Patriotske lige“ zarobili i svih osam odatle prebacili u sjedište Specijalne jedinice MUP-a tzv. RBiH na Bjelavama, gdje su zvjerski pretučeni, a potom predati specijalnoj jedinici „Ševe“ da ih prvo pogube, a potom uklone tragove.
Na taj dan, prije 33 godine u sarajevskom Velikom parku, usred grada, pedesetak metara od zgrade Predsjedništva BiH i u neposrednoj blizini Doma policije zločinački su ubijeni zarobljeni rezervisti JNA Milivoje Lalović, Đorđe Bjelica, Zoran Marković, Dragomir Đerić, Stevan Đokanović, Vlajko Golubović, Nedeljko Vujičić i Miladin Vukmanović.
Od njih osmorice, pronađena su tijela Vujičića i Markovića, a za posmrtnim ostacima ostale šestorice još se traga.
„ŠEVE“ ODGOVORNE ZA MASAKR
Pripadnici zločinačkih „Ševa“ egzekuciju srpskih vojnika izvršili su u Velikom parku, a tijela prebacili na Darivu, gdje su polivena benzinom, spaljena i zakopana, pa je tako broj srpskih žrtava ovoga dana porastao za još osam na ukupno dvadeset poginulih boraca.
Odgovarajući na pitanje šta bi se dogodilo da su tada muslimansko-hrvatske snage pobijedile i ovladale Srpskom Ilidžom, Kovačević je odgovorio da bi se tada njihovim snagama otvorio širok prostor za dalja dejstva.
– Preko Trnova, otvorila bi se mogućnost spajanja sa Goraždem i Višegradom, preko Hadžića sa Hercegovinom, preko Kiseljaka i Visokog sa Zenicom i centralnom Bosnom i na kraju preko Srednjeg sa Olovom i Tuzlom. Stvorila bi se velika kompaktna teritorija od Brčkog na sjeveru preko Sarajeva do Neuma na jugu i od Drine na istoku do Srpske Krajine na zapadu – rekao je Kovačević.
Takođe, naglasio je Kovačević, eventualnom pobjedom oslobodio bi se veoma veliki potencijal u ljudstvu, oko 80.000 muslimanskih vojnih, paravojnih i policijskih boraca.
UZALUDAN POKUŠAJ MIROVNE TAMPON-ZONE
Prema dostupnim informacijama i izvještajima o tom događaju, rezervisti JNA krenuli su 22. aprila 1992. godine transporterom iz kasarne „Slobodan Princip Seljo“ u Lukavici prema Ilidži sa zadatkom da uspostave tampon-zonu između strana u sukobu koji je izbio prilikom napada pripadnika muslimanske Teritorijalne odbrane i MUP-a tadašnje tzv. RBiH na opštinu Ilidža.
U to vrijeme JNA je bila regularna vojna sila u BiH čiji je zadatak bio da uspostavi tampon-zonu između tri zaraćene strane i sprečava krvoproliće.
Na putu prema tampon-zoni, transporter se pokvario u Aerodromskoj ulici na Dobrinji, a kada su vojnici izašli iz njega sa namjerom da se jave u komandu zarobili su ih pripadnici TO i MUP-a tzv. RBiH.
Zarobljene vojnike preuzeli su vojni policajci pod komandom Davora Matića zvanog Žmiro i Kerima Lučarevića, i odveli ih u policijsku stanicu gdje su ih tukli, a potom u Veliki park i strijeljali.
Tek kada su počeli pregovori srpske i muslimanske strane na aerodromu Butmir i na insistiranje predstavnika kriznih štabova Pala, Ilidže i Vogošće, 12. maja 1992. godine na Pale je stigao dopis u kojem tadašnji načelnik štaba TO Hasan Efendić i ministar odbrane tzv. RBiH Jerko Doko svojim potpisima tvrde da su „zarobljeni vojnici živi i pušteni na slobodu i da su se vratili kućama“.
Centar javne bezbjednosti Istočno Sarajevo u maju 2005. godine podnio je prijavu protiv 13 lica zbog postojanja osnova sumnje da su odgovorna za ovo krivično djelo.
Srpska policija za slučaj „Veliki park“ teretila je bivšeg ministra odbrane RBiH Jerka Doku, komandanta TO Hasana Efendića, komandanta Specijalne jedinice MUP-a tzv. RBiH Dragana Vikića, komandanta Vojne policije tzv. Armije BiH Kerima Lučarevića, načelnika Stanice javne bezbjednosti Novi Grad Malika Krivića i jednog od komandanata Specijalne jedinice tzv. Armije BiH pod komandom Jusufa Juke Prazine, pokojnog Davora Matića Žmiru.
Za ubistvo osmorice srpskih junaka, osim Vikića, bili su optuženi i Jusuf Pušina, Mermin Uzunović i Mladen Čovčić, ali ih je vanustavni Sud BiH oslobodio optužbi.
SRAMNA ULOGA SARAJEVSKIH POLICAJACA
U jednom od svojih osvrta na ovaj zločin u Sarajevu, federalno „Oslobođenje“ je pisalo da je Vikić istražnom sudiji Kantonalnog suda u Sarajevu Izetu Baždareviću ispričao kako je tog dana sjedio u kancelariji sa njegovim zamjenikom Kemom Ademovićem, te Asimom Dautbašićem, Nedžadom Čengićem, Suadom Smajlovićem i Mušanom Kovačem.
Došao je, ispričao je Vikić, nepoznat čovjek koji se predstavio kao Žmiro i saopštio da je zarobio transporter sa posadom, da je posadu doveo, te da ju je navodno pokušao predati tada nadležnim organima, ali niko nije bio voljan da ih primi.
– Rekao sam mu da ih vodi u Centar službi bezbjednosti, u Centralni ili Vojni zatvor. Po odlasku Žmire, poslije minut, čuo sam dva do tri rafala, a nakon toga i pucnje iz pištolja. Krenuo sam da vidim šta se dešava, ali me je zaustavio neko od pripadnika jedinice, rekavši da ne izlazim, jer nije poznato šta se vani dešava, a poslije nekoliko minuta mi je sapošteno da je čovjek nadimka Brko pucao u zarobljenike. Saznao sam da se Brko preziva Herenda, pa sam telefonom obavijestio pomoćnika ministra za poslove policije Jusufa Pušinu o tome šta se dogodilo – naveo je Vikić u svom iskazu.
Vikić je dodao da mu je Pušina tražio da ukloni leševe ubijenih, ali da je, kako je rekao, to odbio i naredio svojim ljudima da ne smiju dirati tijela.
– Poslije razgovora s Pušinom izašao sam van zgrade i vidio leševe… Od Adnana Karovića, koji je obezbjeđivao zgradu, upoznat sam da je tijela ubijenih pokupio i kamionom odvezao Jusuf Juka Prazina sa pripadnicima svoje jedinice – rekao je Vikić istražnom sudiji, objasnivši da je prije 22. aprila viđao Herendu u zgradi Doma policije kod Asima Dautbašića, Nedžada Ugljena i Jasmina Okića, prenosi Srna.
Svjedok Adnan Karović je navodno čuo kako Vikić govori Pušini da neće skloniti leševe „jer ih nije on ubio i neka ih sklanja onaj ko ih je pobio!“.
Munir Munja Alibabić ispričao je istražnom sudiji da je za zločin u Velikom parku čuo od tadašnjeg predsjednika Predsjedništva BiH Alije Izetbegovića, koji ga je pitao „je li mu šta poznato u vezi sa zarobljavanjem osam Srba, s obzirom na to da su u to vrijeme na sarajevskom aerodromu vođeni pregovori u kojem su učestvovali Radovan Karadžić i Momčilo Krajišnik, te je tražio informaciju što prije“.
– Kontaktirao sam Nedžada Ugljena i pitao ga zna li za sudbinu osmorice zarobljenih. On je pitao: „A, ko traži informaciju“, pa sam objasnio da to zanima Izetbegovića. Onda je Ugljen rekao da tu informaciju od njih traži Izetbegović i da su ti ljudi poubijani jer ih je ubio Kerim Lučarević. Onda sam nazvao Asima Dautbašića, rukovodioca republičkog dijela SDB-a i pitao ga za sudbinu zarobljenih. On je rekao da su pobijeni, da je to uradio neko iz njihove specijalne grupe (Ševe), da je u toku uviđaj, da su uključeni sudija, tužilac i da je o tome upoznat Alispahić, koji je poslao ekipu na uviđaj. Rekao je i da su tijela na Darivi i da su spaljena – rekao je tada Alibabić.
U međuvremenu, Nedžad Ugljen je ubijen u septembru 1996. godine, Asim Dautbašić je umro u martu 2012. godine, a Nedžad Herenda se pobjegao u Holandiju.
