„ Zašto je Barak Obama počeo prijateljstvo sa tako marginalnom političkom figurom kao što je Đukanović, koji je duboko uključen u šverc i međunarodnu mafijašku organizaciju koja organizuje trgovinu narkoticima i oružjem.“ (Donald Tramp, kao predsjednički kandidat; 9.novembar 2016.)
„ Ne pogani čovjeka ono što ulazi u usta, nego ono što izlazi iz usta pogani čovjeka.“ (Stari zavjet, Knjiga propovjednikova)
„ Laži i krađa su susjedi.“ (Arapska mudrost)
I
Devedesetih godina 20.vijeka veliki iznosi „prljavog“ gotovinskog novca, najprije od šverca nafte i naftinih derivata, zatim i od šverca duvana, preko Jadranskog mora i šverca narkotika, našli su se u rukama Mila Đukanovića i njemu bliskih osoba. Taj novac je tehnikama „pranja“, nesmetano plasiran, prikrivan i integrisan u crnogorski bankarski sistem, te prenošen na njihove privatne bankarske račune i, preko brojnih (fiktivnih i stvarnih) „ofšor“ firmi, u „poreske rajeve“ širom planete. Kako su javljali mediji i upućeni stručnjaci, kriminalno stečena „neoprana“ gotovina, preko tzv. paravan firmi, mogla se deponovati u bankama u Crnoj Gori i, kao tzv. virtuelni keš kolateral, poslužiti za dobijanje gotovinskog kredita bez obaveze njegovog vraćanja! Time je novac bio „opran“ i njime su (kao virtuelnim kreditom) kupovani privredni subjekti (pljačkaška privatizacija), nekretnine, luksuzni automobili, gradili se stambeni kompleksi…U tim bankama su registrovani nagli „skokovi“ likvidnosti izazvani, u kratkom roku, velikim prilivima gotovinskog novca.
Očito je da je Đukanović tri decenije vladao izazivanjem podjela među osiromašenim i opljačkanim građanima i uspješnim odvraćanjem pažnje od činjenice da su on, njegova „Prva familija“ i njihovi kumovi, rođaci i prijatelji opustošili Crnu Goru. Prema realnim procjenama, oni su pljačkaškom privatizacijom, nezakonitim prisvajanjem najvrednijih turističkih i drugih lokacija po Crnoj Gori preko, sa njima povezanih „stranih investitora“ i pranjem švercerskog duvanskog i narkomafijaškog novca „obrnuli“ više od dvije milijarde evra.
Italijanski broker (posrednik na berzi) Oriano Matei je, u toku 2019. i 2020.godine, javno iznosio precizne podatke da je Crna Gora, 1996.godine, od švajcarskih banaka dobila kredit od milijardu dolara, navodno za ekonomski razvoj, te da su sredstva od kredita završila na privatnim bankarskim računima sa Đukanovićem povezanih lica.
Pranje kriminalno stečenog novca u Crnoj Gori se odvijalo nesmetano, jer moćnik koji ima privatnu komercijalnu banku, te kontrolu nad: javnim razvojnim fondom, privatizacijom državne imovine, bankarskim sektorom, Centralnom bankom, sudovima, tužilaštvom i policijom može ilegalne tokove novca nesmetano pretvarati u legalne.
Opranim novcem su, da još jednom ponovim, kupovani birači, zemljište, stanovi i poslovni prostori u zemlji i inostranstvu, te privatizovani državni privredni subjekti u Crnoj Gori i Srbiji. Znatan dio takvog novca Đukanovićevci su, ilegalnim kanalima, prenijeli i deponovali na svoje privatne bankarske račune u inostranstvu i zadržali ga, kao svoj, do dana današnjeg.
1. Izvršene su višemilionske zloupotrebe novca građana preko „Prve banke“, odnosno porodične banke familije Đukanović. Ta banka je opstajala zahvaljujući budžetskoj podršci Vlade, depozitima državnih preduzeća i institucija, bliskih biznismena i „žmurenjem“ Centralne banke, odnosno zloupotrebom njene kontrolne funkcije.
Prva banka je do kraja 2005.godine predstavljala malu banku sa učešćem u aktivi ukupnog bankarskog sektora Crne Gore od oko 3 odsto. Međutim, učešće državnog kapitala u akcijskom kapitalu Banke uvećano je za 72 odsto u 2005.godini. Za manje od tri godine banka je porasla za preko 24 puta, u odnosu na osnovicu s kraja 2005.godine i sa začelja došla je na drugu poziciju u bankarskom sistemu?!
Zbog problema sa likvidnošću (nemogućnosti plaćanja kratkoročnih obaveza), Prva banka je zatražila pomoć od Vlade, čiji je predsjednik bio Milo Đukanović, akcionar te banke! Vlada joj je, 17.decembra 2008.godine, odobrila kredit od 44 miliona evra, na tri mjeseca s tim što je taj rok produžen na godinu dana. Odluci Vlade prethodilo je pozitivno mišljenje Centralne banke. Zaloga (kolateral) za kredit su bile akcije Prve banke
U vrijeme odobrenja pomoći, najveći pojedinačni akcionar Prve banke bio je Aleksandar – Aco Đukanović, sa vlasničkim udjelom od oko 28 odsto, dok je Milo Đukanović je imao oko 5 odsto akcija preko svoje kompanije „Kapital invest“.
Prethodno je donesen Zakon o mjerama za zaštitu bankarskog sektora, koji je objavljen u „Službenom listu CG“ broj 64/08 i stupio je na snagu 27.oktobra 2008.godine. Prestao je da važi 31. decembra 2009.godine. Zakon je, tobože, donesen „radi zaštite bankarskog sektora od posledica svjetske finansijske krize i očuvanja njegove sigurnosti i stabilnosti“, te za „očuvanje likvidnosti i solventnosti banaka koje su osnovane i posluju u Crnoj Gori“. U stvari, zakon je samo poslužio kao pravni osnov „ozdravljenja“ Prve banke, jer je to jedina banka koja je dobila pomoć od države.
Drugim riječima, Đukanović je pomoć, u iznosu od 44 miliona evra iz budžeta, za spašavanje svoje banke, koja bi zbog neodgovornog poslovanja i olakog odobravanja kredita privilegovanim pojedincima propala, pravdao spašavanjem cjelokupnog finansijskog sistema zbog globalne finansijske krize?!
A krediti u Prvoj banci su dodjeljivani i osobama koje su se bavile organizovanim kriminalom. Među milionskim dužnicima banke bile su i firme i osobe povezane sa narkobosovima Darkom Šarićem i Naserom Keljmendijem. Centar za istraživačko novinarstvo (CIN) je 8.aprila 2014.godine objavio da Prva banka „ne samo da je otvarala račune i poslovala sa Šarićem, (nego) banka je njemu i njegovim saradnicima…odobravala neobično povoljne uslove“. „U poslu sa Šarićem i ostalim kriminalcima, banka je kršila zakon i vlastite interne pravilnike…Veliki broj firmi koje su dobile kredite su propale…Kupovina nekretnina novcem iz kredita uobičajen je način pranja novca. Dio kredita nikad nije otplaćivan.“
Izražavane su i javne sumnje da je kredit Prvoj banci uopšte vraćen, a ako i jeste da je to učinjeno novcem iz državnog budžeta koja su bila deponovana na računima klijenata te banke – vladinih institucija, državnih i javnih preduzeća. „Nije moguće utvrditi da li je banka ikada vratila taj novac“ (izvještaj CIN-a). Povodom (ne)vraćanja prve rate kredita podnijeta je i krivična prijava koja nije procesuirana.
Vlada bi, na primjer, uplaćivala novac državnim fondovima koji su držali kao depozit u Prvoj banci, a banka je od tog novca vraćala svoje kredite?! Kako je pisao dnevni list „Dan“, „Prva banka je fiktivno vratila 11 miliona eura prve rate kredita od 44 miliona eura“. Drugim riječima, izveden je mađioničarski trik:
„Iz Državnog trezora, 13.marta 2009.godine uplaćen je milion eura na račun Regionalnog vodovoda u Prvoj banci. Banka je taj milion odmah vratila trezoru na ime vraćanja kredita, odnosno prve rate. U roku kraćem od pola sata, trezor je 11 puta uplatio po milion eura Regionalnom vodovodu u Prvoj banci, a banka je obavila 11 uplata trezoru po milion eura i izmirila prvu ratu kredita…“
Prilikom dodjele kredita Prvoj banci, Milo Đukanović je bio u klasičnom sukobu interesa. S jedne strane, bio je predsjednik Vlade, a sa druge strane, akcionar u svojoj porodičnoj banci kojoj se dodjeljuje kredit. Od pomoći u spašavanju Prve banke je imao ličnu korist, jer se njenom sanacijom povećala nominalna vrijednost i njegovih akcija.
Ali, Zakon o sprečavanju konflikta interesa Skupština je donijela tek 27.decembra 2008.godine, deset dana nakon donošenja odluke o dodjeli kredita Prvoj banci, a stupio je na snagu 9.januara 2009.godine (“Sl. list CG“ broj 1/09)?! Tim zakonom su propisane visoke prekršajne novčane kazne i za sukob interesa.
Do tada je važio Zakon o konfliktu interesa („Sl. list CG“, br. 42/04 i 17/05), koji je definisao da je konflikt interesa sukob interesa koji postoji kada javni funkcioner privatni interes stavlja ispred javnog interesa radi sticanja materijalne koristi ili privilegija za njega ili sa njim povezana lica. Povezana lica si u pobočni srodnici do drugog stepena, što znači i brat i sestra Mila Đukanovića. Međutim, taj zakon nije propisivao prekršajnu odgovornost i novčane kazne za javnog funkcionera koji je bio u konfliktu interesa!
Ipak, Komisija za konflikt interesa je i tada bila ovlašćena i dužna da pokrene postupak, utvrdi očigledno postojanje konflikta interesa Mila Đukanovića i predloži njegovo razrešenje.
Iz prethodno navedenog, nedvosmisleno proizilazi da je postojao zajednički kriminalni poduhvat premijera Đukanovića, Vlade, Ministarstva finansija, akcionara i rukovodstva Prve banke, kao i rukovodstva Centralne banke da se budžetskim sredstvima, odnosno novcem građana Crne Gore obezbijedi njena likvidnost i solventnost (sposobnost plaćanja dugoročnih obaveza) i „ispeglaju“ pranje novca i druge nezakonitosti u njenom poslovanju. Time su, pored ostalih, izvršena krivična djela: zloupotreba službenog položaja i nesavjestan rad u službi.
2. O tome kako je Đukanović „obrnuo“ „prvi milion“ detaljno sam pisao u svom tekstu „Od džemperaša do barona pljačkaša – Kako je Milo Đukanović „zaradio“ milion evra preko svoje porodične banke“, koji je objavilo više portala u Crnoj Gori i Srbiji.
Naime, Đukanović je, 11.jula 2007.godine, prikrivajući da je kolateral oprani švercersko- duvanski novac, od londonske filijale grčke „Pireus“ banke dobio kredit od 1,5 miliona evra. Za taj novac je, preko svoje firme „Capital invest DOO“, kupio akcije u svojoj porodičnoj Prvoj banci, po pojedinačnoj cijeni od 127 evra, 3.avgusta 2007. godine. Finansijskim mahinacijama vrijednost akcija Prve banke je vještački „naduvana“, tako da je već u oktobru iste godine, vrijednost akcija dostigla vrijednost od 6,9 miliona evra. Tako je poslije samo godinu dana vratio kredit „Pireus“ banci i „zaradio“ „prvi milion“.
U vezi sa ovom transakcijom, tadašnji glavni specijalni državni tužilac je, 2019.godine, neosnovano odbacio činjenično i pravno utemeljenu krivičnu prijavu Mreže za afirmaciju nevladinog sektora – MANSA protiv Mila Đukanovića i drugih za krivično djelo pranja novca na organizovan način.
U članu 268 (Pranje novca) tada važećeg KZ-a („“Službeni list RCG“, broj 70/2003 i 47/2006) bilo je propisano:
„(1) Ko putem bankarskog, finansijskog ili drugog privrednog poslovanja prikrije način pribavljanja novca ili druge imovine za koje zna da su pribavljeni krivičnim djelom (švercom), kazniće se zatvorom od šest mjeseci do pet godina…
(3) Ako iznos novca ili vrijednost imovine iz st.1…ovog člana prelaze četrdeset hiljada evra, učinilac će se kazniti zatvorom od jedne do deset godina.
(4) Ako je djelo iz st.1…ovog člana izvršilo više lica koja su se udružila za vršenje takvih djela, kazniće se zatvorom od tri do dvanaest godina…
(6) Novac i imovina iz st.1…ovog člana oduzeće se.“
Istovjetne kazne za ovo krivično djelo propisane su i sada važećim KZ.
Đukanovićev primjer pokazuje da, kada imate svoju banku, te neodoljiv uticaj ili kontrolu nad Centralnom bankom, Komisijom za hartije od vrijednosti, odnosno za tržište kapitala, Državnom revizorskom institucijom, policijom, tužilaštvom i sudstvom možete steći milionsko bogatstvo preko noći!
3. Dugogodišnjim moralnim sunovratom i neprekidnim govorom mržnje prema Srbima, Srbiji, SPC i Rusiji, Milo Đukanović, kao predsjednik Crne Gore ili premijer, dijelio je srpsko – crnogorsko državotvorno stanovništvo i opasno ugrožavao stabilnost, građanski mir i ekonomski, socijalni i demokratski napredak Crne Gore. U suštini, govor mržnje su javno saopšteni stavovi kojima se izaziva ili podstiče mržnja, osjećaj ugroženosti ili drugi oblici netolerancije i prema onima koji pripadaju drugoj naciji ili religiji. Najopasniji govor mržnje je onaj kojim se, direktno ili indirektno, poziva ili podstiče na nasilje.Đukanović je Srpsku pravoslavnu crkvu – SPC i njeno sveštenstvo, te vlasti država Srbije i Rusije označio kao spoljne neprijatelje Crne Gore, a Mitropoliju crnogorsko – primorsku i Srbe u Crnoj Gori kao unutrašnje neprijatelje i remetilačke faktore. SPC je kvalifikovao kao crkvu Srbije, te kao kvazivjersku zajednicu odgovornu za većinu zločina od 90-tih godina do danas i kao retrogradnu klerofašističku menažeriju. SPC je za njega „frontmen (i glavna pesnica) velikosrpskog nacionalizma“ i „ruskih imperijalnih interesa na Balkanu“, a veličanstvene litije po Crnoj Gori su za njega „ludački pokret“. Mitropolija crnogorsko primorska je kleronacionalistička srpska mitropolija na Cetinju, a Mitropolit Joanikije je, za Đukanovića, izdajnik „drugi u našoj istoriji sa tim imenom“?!
NJegove neutemeljene i sračunate izjave su tim opasnije što su kod jednog broja građana izazvale ili pojačale osjećaj ugroženosti Crne Gore od SPC, Srba, Srbije i Rusije i time su, na indirektan način, predstavljale poziv na nasilje prema označenim „neprijateljima „Branićemo je (Crnu Goru) svim sredstvima…(i) oružjem u šumi“, javno je ponavljao.
Podstaknute Đukanovićevim govorom mržnje, u Crnoj Gori su „nikle“ organizacije i neformalne grupe za agresivnu odbranu njegovog „lika“ i „djela“ i za odbranu Crne gore od nepostojećeg neprijatelja, te neformalne „komitske“ grupe koje su dugo vremena izazivale nasilje i prema Srbima i prema svima onima koji ne misle kao Đukanović.
Time je Đukanović počinio krivično djelo Izazivanje nacionalne, rasne i vjerske mržnje u produženom trajanju, iz člana 370 st.1 i 4, a u vezi sa članom 49 (Produženo krivično djelo) Krivičnog zakonika (KZ).
Član 370 st.1 i 4 KZ-a glase:
„ (1) Ko javno podstiče na nasilje ili mržnju prema grupi ili članu grupe koja je određena na osnovu…religije…ili nacionalne pripadnosti, kazniće se zatvorom od šest mjeseci do pet godina.
(4) Ko djelo iz st.1…ovog člana vrši zloupotrebom položaja ili ako je usled tih djela došlo do nereda, nasilja…kazniće se za djelo iz stava 1 ovog člana zatvorom od jedne do osam godina…“
Od prošlih parlamentarnih izbora, 30.avgusta 2020.godine, dugovremeno su trajali neprijavljeni nasilni protesti neformalne grupe građana tzv. komita, kojima je Đukanović davao otvorenu podršku. Dana 4. i 5. septembra 2021.godine, Đukanović je boravio na Cetinju da podstrekava proteste, odnosno da „brani čast“ Crne Gore?! Javno se zalagao da se ustoličenje mitropolita Joanikija ne održi u Cetinjskom manastiru nego „negdje drugdje“.
Javnim izlivima mržnje prema SPC-u i protivpravnim miješanjem u njeno unutrašnje ustrojstvo i norme, Đukanović je počinio krivično djelo Povrede slobode ispovijedanja vjere i vršenja vjerskih obreda putem podstrekavanja (član 161 stav 2 KZ-a, a u vezi sa članom 24 stav 1 KZ-a).
Član 161 stav 2 KZ-a glasi:
„Kaznom iz stava 1 ovog člana (novčana kazna ili zatvor do dvije godine – M.G.) kazniće se i ko sprečava ili ometa vršenje vjerskih obreda.“
4. Neophodno je i krivično-pravno rasvijetliti, više puta javno iznošenu, spornu Đukanovićevu ulogu u više nerasvijetljenih ubistava u Crnoj Gori i šire na „zapadnom Balkanu“, vezanim za šverc duvana. Službenik uprave policije Vladan Pavićević javno je objavio i organizacionu šemu ubistva Duška Jovanovića. Na vrhu šeme se nalaze inicijali A.Đ. i M. Đ. i lako je prepoznati na koga se odnose. Specijalno državno tužilaštvo je ovlašćeno i dužno da provjeri navode povodom objavljene šeme, ali i da, napokon, presudno doprinese da se procesuiraju nalogodavci i organizatori Duškovog ubistva.
II
1. U članu 55 (Zabrana djelovanja i osnivanja) stav 1 Ustava CG propisano je sledeće:
„Zabranjeno je djelovanje političkih … organizacija koje je usmjereno na nasilno rušenje ustavnog poretka…kršenje zajemčenih sloboda i prava ili izazivanje nacionalne…(i) vjerske…mržnje i netrpeljivosti.“
A u članu 149 (Nadležnost) stav 1 tačka 6 Ustava, normirano je:
„Ustavni sud odlučuje:…6) o zabrani rada političke partije…“
Nadalje, po članu 91 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore, Državno tužilaštvo, Zaštitnik ljudskih prava i sloboda Crne Gore, Savjet za odbranu i bezbjednost, Ministarstvo javne uprave, digitalnog društva i medija, te drugi nadležni organi u skladu sa zakonom, ovlašćeni su da podnesu predlog za pokretanje postupka odlučivanja o zabrani rada političke partije.
Osnovano smatram da se ispunjeni ustavni zakonski uslovi za pokretanje postupka odlučivanja o zabrani rada DPS – a, iz sledećih razloga:
a) Rukovodstvo i poslanici DPS–a, u potpunosti podržavaju, a pojedini od njih i javno ponavljaju, prethodno objašnjeni govor mržnje i drugo kriminalno ponašanje Đukanovića, koji je, i pored toga, nedavno izabran i za počasnog predsjednika DPS-a?!
b) Dana 5.septembra 2021.godine, članovi najužeg rukovodstva i poslanici Demokratske partije socijalista (DPS), savjetnik za bezbjednost predsjednika CG i neformalna grupa građana – tzv. komite su učestvovali u nasilnom, protivustavnom i protivzakonitom, sprečavanju ustoličenja Mitropolita crnogorsko – primorskog Joanikija na tron Svetog Petra Cetinjskog i suprotstavljanju policiji u vršenju njenih zakonskih ovlašćenja. Mitropolit je, ipak, istog dana, bogoslužbeno posvećen u Cetinjskom manastiru, u skladu sa vjekovnom praksom i Ustavom Srpske pravoslavne crkve (SPC). Gore navedeni saučesnici su bili „inspirisani“ dugovremenim govorom mržnje Mila Đukanovića, predsjednika Crne Gore i predsjednika DPS-a protiv Srba, Srbije i SPC.
Preduzimanjem nasilnih radnji, kao saučesnici, počinili su Povredu slobode ispovijedanja vjere i vršenja vjerskih obreda (član 161 stav 2 Krivičnog zakonika (KZ)), Napad na ustavno uređenje (član 360 KZ), Izazivanje nacionalne, rasne i vjerske mržnje (član 370 KZ-a) i druga krivična djela, kao i više prekršaja protiv javnog reda i mira i bezbjednosti saobraćaja.
Navedeno dokazuje da je djelovanje DPS-a usmjereno na diskriminaciju Srba i Crnogoraca koji poštuju Srpsku pravoslavnu crkvu (što je protivno članu 17 (Osnov i jednakost) stav 2 Ustava Crne Gore – „Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo“), te na kršenje njihove zajemčene slobode vjeroispovijesti, iz člana 46 (Sloboda misli, savjesti i vjeroispovijesti) stav 1 Ustava („Svakome se jemči pravo na slobodu…vjeroispovijesti, kao…i slobodu da…u zajednici sa drugima, javno…ispoljava vjeru ili uvjerenje…običajima ili obredom“), kao i na izazivanje nacionalne i vjerske mržnje i netrpeljivosti prema njima.
2. U toku su krivični postupci protiv bivših visokih državnih funkcionera (predsjednice Vrhovnog suda, specijalnog državnog tužioca, direktora i zamjenika direktora Uprave policije), koji su optuženi i za stvaranje kriminalnih organizacija ili za pripadništvo tim organizacijama. Tužilaštvo je, čak, u svojim optužnicama, izrazilo osnovanu sumnju da su optuženi bivši glavni specijalni državni tužilac i zamjenik direktora Uprave policije bili povezani sa „kavačkim klanom“?!
I to ukazuje na spregu Đukanovićeve i DPS-ove vlasti i organizovanog kriminala, odnosno na crnogorsku državnu mafijašku hobotnicu! Jer, svi oni su postavljani ili imenovani od strane DPS-a, kao vladajuće partije, a podrazumijeva se uz saglasnost šefa Mila Đukanovića!
Da zaključimo: u Crnoj Gori neće biti mira i stabilnosti dok se Milo Đukanović ne privede pravdi! Neshvatljivo odugovlačenje sa njegovim krivičnopravnim procesuiranjem, opasno se ugrožava stabilnost države Crne Gore i međunacionalne i međuvjerske odnose u njoj i omogućava mu povratak na političku scenu. Dokaz zato su i ostrašćeni nastupi ove individue u predizbornoj kampanji DPS-a, povodom opštinskih izbora u Nikšiću, 13.aprila.
