„Pokazujemo jedinstvo.“
Tako student Saobraćajnog fakulteta u Beogradu odgovara na pitanje Radija Slobodna Evropa (RSE) zašto studenti u blokadi insistiraju na tome da njihovi protesti nemaju lidere.
U razgovoru je želio da bude predstavljen samo kao student Saobraćajnog fakulteta, bez navođenja imena i prezimena.
Jer, kako naglašava, to je stav fakultetskog plenuma, da se nijedan pojedinac ne ističe u odnosu na kolektiv.
Duže od dva mjeseca, studenti drže u blokadi više desetina fakulteta širom Srbije sa ključnim zahtjevom da se utvrdi odgovornost za nesreću u Novom Sadu, gdje je u padu nadstrešnice na Željezničkoj stanici poginulo 15 ljudi.
Proteklh sedmica, predvode masovne proteste u brojnim opštinama i gradovima.
Na njihov poziv, desetine hiljada građana izlaze na ulice.
Dok vlast odbacuje odgovornost za nesreću i tvrdi da su studentski zahtjevi ispunjeni, proteste i blokade podržali su, pored ostalih, udruženja penzionera, poljoprivrednika, advokata, Srpsko ljekarsko društvo, pozorišni ansambli i dio prosvjetnih sindikata.
A u pozivima na proteste i zvaničnim saopštenjima, studenti se ograđuju od djelovanja političkih partija, nevladinih organizacija i omladinskih aktivističkih grupa.
Na protestima priznaju državne i fakultetske zastave, dok su se od političkih obilježja distancirali.
„Nama je važno da se u ovim momentima održi studentska autonomija. Studenti su sami pokrenuli blokade fakulteta, i kasnije, na protestima, cijelu državu digli na noge. Važno nam je da naš studentski pokret ostane samostalan i nezavisan od bilo kojih faktora“, objašnjava student Saobraćajnog fakulteta.
Dodaje da među studentima ima različitih političkih orijentacija, ali da su ujedinjeni oko četiri zahtjeva koja su postavljena pred institucije Srbije.
„Zbog toga ne želimo da se ono što smo postigli koristi u bilo kakve političke svrhe ili promocije“, zaključuje on.
Anonimnost kao vid zaštite
Student Saobraćajnog fakulteta u Beogradu ističe da je njihova anonimnost vid zaštite.
„Želimo da svi budemo sigurni i da ne pokušaju da nam ugase blokade targetiranjem pojedinaca, već se držimo kao masa koja ima zajednički stav“, dodaje on.
Od početka blokada, studenti su bili na meti provladinih tabloida i predstavnika vlasti.
Ne pružajući dokaze, optuživali su ih da su „strani plaćenici“, te da preko njih neimenovane zapadne obavještajne službe „vrše upliv“ u pokušaju „državnog udara“.
Na njihove kućne adrese i adrese njihovih roditelja stizali su pozivi Bezbednosno-informativne agencije za „informativni razgovor“. Pojedincima, koji su istupali javno, u provladinim tabloidima su objavljivani lični podaci, poput izvoda iz pasoša.
Univerzitetski profesori, više od 5.000 njih, stali su iza studenata.
U peticiji su naglasili da osuđuju pokušaje vlasti da ih zastraše.
Profesor Fakulteta političkih nauka u Beogradu Zoran Stojiljković ocjenjuje da vlast nije uspjela u pokušajima da delegitimiše studentske proteste.
„Djelovanje bez vidljivih lidera je nešto na šta ovakav sistem i režimi nemaju adekvatnu reakciju. To se pokazalo vrlo efikasnim, jer ih ne možete lako delegitimisati ovom ili onom vrstom uticaja, a s druge strane, to čuva neku vrstu jedinstva“, dodaje Stojiljković za RSE.
Plenum kao mjesto odlučivanja
Studenti u blokadi kažu da „po principu direktne demokratije“ donose odluke na fakultetskim plenumima.
Na plenumima, kako pojašnjava student Saobraćajnog fakulteta, pravo učešća imaju svi studenti koji pohađaju tu ustanovu.
„Želimo da svaki student, i onaj koji podržava i onaj koji ne podržava blokade, može da iznese svoje mišljenje na plenumu i da bude uključen u proces donošenja odluka“, dodaje on.
Odluke se donose većinom glasova prisutnih studenata na plenumu.
Plenum, tako, odlučuje i o nastupima studenata u medijima i govornicima na protestu. Kako objašnjava student Saobraćajnog fakulteta, poštuje se „princip rotacije“, odnosno, da niko od studenata ne bude dominantan u javnosti.
„A bitno nam je i da se glas svakog fakulteta čuje, odnosno, da se nijedan fakultet ne pozicionira kao lider u blokadama. Već da se pokaže da smo svi jednaki, da imamo zajednički stav, da niko nikome ništa nije nametnuo“, zaključuje.
Profesor Zoran Stojiljković kaže da su studenti takvom organizacijom uspjeli da prevaziđu tradicionalne političke podjele.
„Donošenjem odluka u plenumu i komuniciranjem sa javnošću sa promjenljivim predstavnicima izbjegli su da prerastu ili polako postanu nekakav liderski pokret“, navodi on.
A pored fakultetskih, organizovan je i plenum na nivou Univerziteta, objašnjava student Filozofskog fakulteta u Novom Sadu Luka Opruc.
„To je tijelo koje se sastoji od delegata sa svakog fakulteta u Novom Sadu. Svaki fakultet ima po tri delegata, mogu da prisustvuju i tri posmatrača. Oni iznose stavove plenuma svojih fakulteta i glasaju na Uniplenumu, kako ga mi zovemo. Jedan fakultet predstavlja jedan glas“, dodaje.
Opruc se u razgovoru za RSE predstavlja imenom i prezimenom, jer plenum tog fakulteta to dopušta.
Dodaje i da su, unutar fakulteta, studenti u blokadi organizovani u timove.
„Imamo, na primjer, PR tim za komunikaciju sa javnošću, higijenski tim, logistički za ulične akcije i proteste, i slično. Manje odluke za koje timovi imaju autonomiju su operativne prirode, a najveći dio odluka zapravo prolazi plenum, skoro sve“, nabraja.
Saopštenja za javnost, koja izdaju fakulteti u blokadi, prolaze plenum, naglašava Luka Opruc sa Filozofskog fakulteta u Novom Sadu.
Protiv kulta ličnosti
Student Saobraćajnog fakulteta u Beogradu ističe da su studenti „jedinstvom i kolektivom uspjeli da podignu i druge društvene grupe koje se sa njima ujedinjuju u borbi“.
„Samo tako možemo da dovedemo do većih promjena i pokažemo da kult ličnosti može da se iskorijeni“, naglašava.
Studenti, zajedno sa profesorima univerziteta, odbijaju pozive predsjednika Srbije Aleksandra Vučića na dijalog naglašavajući da institucija na čijem je čelu nije nadležna za ispunjenje njihovih zahtjeva.
Prvi zahtjev studenata u blokadi je da se objavi kompletna dokumentacija o rekonstrukciji novosadske Željezničke stanice, kako bi se utvrdila odgovornost za nesreću.
Traže i sankcionisanje napadača na studente na protestima koji su uslijedili nakon nesreće u Novom Sadu i obustavljanje postupaka protiv uhapšenih demonstranata.
Studenti zahtijevaju i povećanje budžeta za visoko obrazovanje od 20 odsto.
Vlast tvrdi da su svi zahtjevi studenata ispunjeni, pozivajući ih da otvore fakultete.
Studenti odgovaraju da se blokade i protesti nastavljaju, a da će ekspertske grupe utvrditi da li su zahtjevi ispunjeni ili ne.
