Manjinske partije planiraju izradu zajedničke platforme kojom će od premijera Milojka Spajića (Pokret Evropa sad) tražiti da se odredi o potezima šefa parlamenta Andrije Mandića (Nova srpska demokratija), za koje smatraju da izazivaju podjele u crnogorskom društvu, te da narušavaju odnose Crne Gore sa susjedima.
Izvor “Vijesti” iz jedne od manjinskih stranaka rekao je da one žele da se Spajić “maksimalno distancira” od Mandića, dok je drugi sagovornik naveo da očekuju da se predsjednik Vlade izjasni o istupima čelnika Skupštine, tvrdeći da nije isključeno da te partije, ako Mandić nastavi “po svom”, uskrate podršku izvršnoj vlasti.
Međutim, napominje da neće žuriti s odlukama – iako, kaže, očekuje da Mandić nastavi da vuče sporne poteze – i dodaje da su im prioriteti platforma i razgovor sa Spajićem.
Većina manjinskih političkih subjekata je dio vlasti – Bošnjačka stranka (BS), Albanski forum (AF) i Albanska alijansa (AA), dok su u opoziciji Demokratska unija Albanaca i Hrvatska građanska inicijativa.
S obzirom na to da vladajuću većinu čine 52 poslanika, ako bi izvršnu vlast napustili BS (koji ima šest predstavnika u parlamentu), AF (dva) i AA (jedan), Vlada bi imala podršku 43 skupštinara – dva više od minimuma neophodnog za njen opstanak.
Plan o pisanju platforme dolazi dvadesetak dana nakon što su se manjinski politički subjekti na sastanku dogovorili o zajedničkom djelovanju “na ispunjavanju političkih prioriteta manjebrojnih naroda”, te pozvali sve političke aktere na dijalog “radi prevazilaženja aktuelne političke krize izazvane zaključkom Ustavnog odbora”, kojim je Skupština konstatovala prestanak funkcije sutkinji Ustavnog suda Dragani Đuranović .
Mandić je prije dva dana čestitao zvaničnicima Republike Srpske (RS) 9. januar – neustavni dan tog entiteta Bosne i Hercegovine (BiH), uz poruku: “Neka i ovaj 9. januar bude potvrda predanosti srpskog naroda vrijednostima slobode, pravde, mira i zajedničke budućnosti, koji su garant napretka svih nas na Balkanu”.
To je naišlo na oštre kritike lidera manjinskih vladajućih stranaka, koje su podsjetile da je Ustavni sud BiH proglasio taj praznik neustavnik.
Potpredsjednik Vlade i funkcioner AF-a Nik Đeljošaj , saopštio je da će “odluka manjinskih partija biti jedinstvena” ako Spajić i potpredsjednik Vlade Aleksa Bečić (Demokrate) prećute Mandićevu čestitku. On je poručio da albanski narod ne podržava “podrivanje dobrosusjedskih odnosa i komplikovanje evropskog puta Crne Gore”.
Ovo nije prvi put da se dio vladajućih manjinskih stranaka sukobljava s Mandićem o važnim pitanjima, ali uprkos tome, te partije ostale su u foteljama izvršne vlasti.
Glavna i odgovorna urednica nedjeljnika “Monitor” Milena Perović , pita da li predstavnicima manjinskih stranka u Vladi zaista nijesu “jasni i očigledni” Spajićevi stavovi po tom pitanju, “pa moraju ovog januara da se o tome razgovaraju po medijima”.
“Spajić je i prošle godine u isto ovo doba saopštio da je odlazak crnogorskih poslanika u Banjaluku (na proslavu 9. januara) njihova stvar, te da im Vlada ne može, kako je tada kazao, zabraniti da se ponašaju na ‘određeni način’. Ove godine je, doduše, to preveo u Mandićeve privatne poslove i čestitke u privatnoj režiji. Bečića tim povodom nijesmo čuli ni ove, ni prethodne godine”, kazala je Perović “Vijestima”.
Vlada juče nije odgovorila na pitanja “Vijesti” upućena Spajiću i Bečiću o tome kako gledaju na to što je njihov koalicioni partner Mandić uputio čestitku povodom neustavnog Dana RS-a, da li će nešto preduzeti tim povodom s obzirom na to da to zahtijevaju manjinske stranke, te da li strahuju da bi te partije mogle napustiti izvršnu vlast.
Spajićev kabinet juče je saopštio “Pobjedi“ da se Mandić prema pojedinim pitanjima “odnosi iz sopstvenog političkog ugla” i da u svoje ime “može da čestita šta god želi”, ali da takvo djelovanje u ime državnih institucija “ne može i neće imati podršku predsjednika Vlade”.
Pitajući da li je zaista bilo ko u Crnoj Gori iznenađen što je Mandić čestitao neustavni Dan RS-a, Perović konstatuje da je njoj veće iznenađenje to što je ove godine izostalo Mandićevo javno opravdanje da “zbog slave” nije mogao doći u Banjaluku, kao što je to učinio prošle godine.
Podsjeća da on i Đeljošaj mjesecima razmjenjuju optužbe za šovinzam, te da je potpredsjednik Vlade još jesenas poručio Mandiću “da mu je zadnja opomena”.
“Prije četiri godine, kad je premijer Zdravko Krivokapić čestitao neustavni Dan RS-a, tadašnji potpredsjednik Vlade Dritan Abazović pojasnio je da je ‘nekad potrebno da progledamo i kroz prste’. Raznorazna progledavanja zbog partijskih interesa političke klase su se nastavila do danas. Partijski interes je iznad svega. I glavni orijentir za razumijevanje naše političke realnosti, nažalost”, ocjenjuje sagovornica.
Đeljošaj juče nije odgovorio na pitanja “Vijesti” da li će izaći iz Vlade, kako komentariše stavove Spajićevog kabineta i zašto istim povodom nije reagovao prošle godine, kad je Mandić takođe čestitao sporni praznik.
Ni iz BS-a nisu odgovorili na pitanja kakvi će biti njihovi potezi, ni šta misle o Spajićevom stavu.
Ministar vanjskih poslova i lider BS-a Ervin Ibrahimović , saopštio je prekjuče da Mandićeva čestitka predstavlja “grubo narušavanje bilateralnih i dobrosusjedskih odnosa Crne Gore i BiH”. On je naveo da poštovanje suvereniteta i integriteta međunarodno priznatih država i odluka njihovih organa predstavlja temelj dobrih bilateralnih odnosa, te da tendencija narušavanja tih odnosa nije u interesu Crne Gore, njene međunarodne pozicije i evropskih integracija.
Ministar javne uprave i funkcioner AA Maraš Dukaj , takođe je prekjuče saopštio da Mandiću ne priliči da u ime crnogorskog parlamenta čestita “nepriznati praznik RS-a”. Rekao je da će, ako se nastavi ovako, odnosi između dvije države postati poremećeni, “uz narušenu reputaciju koju je Crna Gora pažljivo gradila decenijama unazad”.
“Dodatno, sa stanovišta sadašnje vladine koalicije u Crnoj Gori – ovo je još jedno kršenje sporazuma čiji osnovni zadatak je evropska i dobrosusjedska budućnost Crne Gore”, dodao je.
Podsjećajući da je sporazum parafirao i BS, koji u Vladi ima, između ostalog, ministra vanjskih poslova, Dukaj je kazao:
“… Istovremeno, ali vjerovatno i najmanje bitno onima koji vode jednostranu politiku, skrivajući se iza većine od 41 plus, poručujem da albanski narod i albanski političari ne podržavaju podrivanje dobrosusjedskih odnosa i komplikovanje našeg evropskog puta”.
Mandićev potez osudile su i opozicione partije – Demokratska partija socijalista, Socijaldemokrate, Liberalna partija i Socijaldemokrate, kao i reis Islamske zajednice u Crnoj Gor i Rifat Fejzić .
On je poručio Mandiću da ne bi trebalo da kvari odnose Crne Gore sa BiH, napominjući da je 9. januar “datum početka najvećih stradanja u BiH, finalno s genocidom”.
Ustavni sud Bosne i Hercegovine je u dva navrata proglasio neustavnim obilježavanje 9. januara kao Dana RS, s obzirom na to da je 9. janaura 1992. godine tadašnja Skupština srpskog naroda u BiH u Sarajevu donijela Deklaraciju o proglašenju Republike srpskog naroda u BiH.
Obilježavanje Dana RS-a 9. januara označeno je kao diskriminatorsko po narode u RS koji nisu Srbi.
Dio vladajućih manjinskih partija sukobljavao se o važnim temama s Mandićem, ali i sa ostatkom vladajuće većine, više puta u proteklih nekoliko mjeseci.
Prvi primjer desio se ljetos, kad su ministri iz BS-a i koalicije AF-a otišli sa sjednice Vlade na kojoj je aminovana izgradnja spomenika bivšem mitropolitu crnogorsko-primorskom Amfilohiju u Beranama. Iz tih stranaka su tada poručili da su njihovi predstavnici povukli takav potez, između ostalog, zato što smatraju da izgradnja spomenika Amfilohiju ne bi doprinijela multivjerskom skladu u Crnoj Gori.
Takav njihov potez nije rezultirao njihovim napuštanjem izvršne vlasti, niti je doveo do njene nestabilnosti.
Drugi primjer dogodio se u oktobru. Nakon što je Đeljošaj tada izjavio da bi izmjene Zakona o državljanstvu, što zagovara bivši Demokratski front (DF), čiji je jedan od lidera bio Mandić, naišle na “žestok odgovor”, ta koalicija mu je replicirala riječima da se, “ako nastavi da prijeti”, može desiti da “bude izbačen iz Vlade”. Đeljošaj je odgovor adresirao Mandiću, rekavši da ima “problem s prevarantima koji se pozivaju na nacionalno”, poručivši mu: “Zadnja ti je opomena”.
Verbalnog puškaranja bilo je i početkom decembra, nakon što je Mandić saopštio da čini sve da Vlada vrati “kućama i porodicama nevino utamničene građane Crne Gore i pripadnike naše vojske”, koji su krajem novembra uhapšeni na Kosovu zbog toga što su na registarskim tablicama svog vozila imali natpis “Kosovo je Srbija”. Prethodno je ocijenio da potez kosovskih organa nije korektan.
“Zamislite sad nas, da u Crnoj Gori, na primorju, u Ulcinju ili u Tuzima, počnemo da sve one koji pokazuju simboliku ‘velike Albanije’, da se odnosimo na sličan način…”, naveo je.
AF je reagovao na to, saopštivši da Mandić “raspiruje šovinizam” i da poziva “na hapšenje svih Albanaca”.
Sve manjinske partije išle su “kontra” vlasti i kad su 20. decembra saopštile da zaključak Ustavnog odbora, kojim je penzionisana Dragana Đuranović, smatraju neustavnim. Oni su tada u zajedničkom saopštenju naveli da su “ozbiljno zabrinuti zbog aktuelne polarizacije političke scene i političkih poteza koji mogu ugroziti dinamiku evropskog puta Crne Gore”.
