Bašar al-Asad, koji je vladao Sirijom skoro 25 godina, napustio je zemlju nakon što je naredio mirnu primopredaju vlasti, saopštilo je rusko ministarstvo spoljnih poslova, prenosi britanski list Gardijan navodeći da je nejasno gdje se on nalazi.
Taj medij dodaje da je ministarstvo saopštilo da Moskva nije učestvovala u razgovorima oko njegovog odlaska, ali da je međutim, otkriveno da su ruske vojne baze u Siriji stavljene u stanje visoke pripravnosti, iako za njih trenutno nema ozbiljne prijetnje.
U saopštenju se navodi da je Moskva u kontaktu sa svim sirijskim opozicionim grupama i apeluje na sve strane da se uzdrže od nasilja, prenijela je agencija Rojters.
Rusija je, zajedno sa Iranom, bila ključni Asadov saveznik, pružajući mu vojnu pomoć da ostane na vlasti uprkos široko rasprostranjenoj nepopularnosti.
Sirijski pobunjenici saopštili su danas da su okončali 24-godišnju autoritarnu vladavinu predsjednika Bašara al Asada, u svom prvom saopštenju na državnoj televiziji nakon munjevite ofanzive koja je iznenadila svijet, prenosi agencija Rojters.
Komanda sirijske vojske obavijestila je danas oficire da je Asadov režim okončan, rekao je za Rojters sirijski oficir koji je obaviješten o tom potezu.
Ali sirijska vojska je kasnije saopštila da nastavlja operacije protiv „terorističkih grupa“ u gradovima Hama i Homs i Dera.
Rojters navodi da su dvojica visokih vojnih oficira izjavila za tu agenciju da je Asad odletio na nepoznatu lokaciju, te da su pobunjenici rekli da su ušli u prijestonicu u kojoj nije bilo raspoređene vojske.
Radio slobodna Evropa prenosi da nije poznato gdje se nalazi Asad, te da je Sirijska opservatorija za ljudska prava sa sjedištem u Velikoj Britaniji saopštila da je Asad poletio iz Damaska i otišao rano 8. decembra. Nije rečeno kuda je Asad odletio.
Taj izvještaj se nije mogao potvrditi, ali je sirijski premijer Mohamad Gazi al-Džalali rekao u videu da je vlada „spremna sarađivati s bilo kojim vođstvom koje izabere narod“.
„Sa sirijskim narodom slavimo vijest o oslobađanju naših zatvorenika i skidanju njihovih lanaca i najavljujemo kraj ere nepravde u zatvoru Sednaja“, rekli su pobunjenici, misleći na veliki vojni zatvor na periferiji Damaska gdje je sirijska vlada pritvorila hiljade ljudi.
„Vjerujemo da je Sirija za sve Sirijce i da je to zemlja svih njenih sinova i da ova zemlja može biti normalna država koja gradi dobre odnose sa svojim susjedima i svijetom ne ulazeći ni u kakve regionalne saveze i blokove“, rekao jeDžalali i dodao da je još uvijek kod kuće u Damasku i da nije pobjegao.
Hiljade ljudi okupilo se na glavnom trgu u Damasku mašući i skandirajući „Sloboda“ nakon pola vijeka vladavine porodice Asad, rekli su svjedoci.
Rojters navodi da dramatični kolaps označava seizmički trenutak za Bliski istok, okončavajući porodičnu vladavinu nad Sirijom i zadajući ogroman udarac Rusiji i Iranu, koji su izgubili ključnog saveznika u srcu regiona.
Tempo događaja zaprepastio je arapske prijestonice i podstakao strah od novog talasa regionalne nestabilnosti.
Avion kompanije Sirian Er poletio je sa aerodroma u Damasku otprilike u vrijeme kada je objavljeno da su pobunjenici zauzeli prijestonicu, prema podacima sa veb stranice Flightradar.
Avion je u početku letio prema obalnom regionu Sirije, uporištu Asadove alavitske sekte, ali je potom napravio naglo polukružno okretanje i letio u suprotnom smjeru nekoliko minuta prije nego što je nestao sa mape.
Rojters nije mogao odmah da utvrdi ko je bio u avionu.
Dva sirijska izvora izjavila su da postoji velika vjerovatnoća da je Asad možda poginuo u avionskoj nesreći, jer je misterija zašto je avion iznenađujuće skrenuo i nestao sa mape prema podacima sa sajta Flightradar.
„Nestao je sa radara, moguće je da je transponder isključen, ali vjerujem da je veća vjerovatnoća da je avion oboren…“, rekao je jedan sirijski izvor bez detaljnijeg objašnjenja, navodi Rojters.
Šef glavne sirijske opozicione grupe u inostranstvu, Hadi al-Bahra Sirijan, izjavio je da je Damask sada „bez Bašara el Asada“.
Agencija Beta prenosi da je sirijska vlada pala rano jutros, čime je označen kraj 50 godina duge vladavine porodice Asad poslije iznenadne ofanzive pobunjenika širom teritorije koju je držala i ulaska u glavni grad Damask za deset dana.
Sirijska državna televizija je emitovala video saopštenje grupe ljudi koji su rekli da je predsjednik Asad zbačen i da su svi zatvorenici pušteni iz zatvora.
Čovjek koji je čitao saopštenje rekao je da je „Operaciona soba za osvajanje Damaska“, opoziciona grupa koja je pozvala sve opozicione borce i građane da sačuvaju državne institucije „slobodne sirijske države“.
Državna televizija u Iranu, zemlji koja je podržavala Asada tokom svih godina rata u Siriji, je izvijestila da je on napustio glavni grad, citirajući katarsku novinsku mrežu Al Džazira. Saopštenja sirijske vlade o tome još nije objavljeno.
Kada je jutro svanulo u Damasku ljudi su se okupili u gradskim džamijama da se mole i slave na trgovima uzvikujući “Bog je velik”.
Oni su takođe skandirali parole protiv Asada i trubili, a u nekim područjima čula se slavljenička pucnjava. Vojnici i policajci su napustili svoje pozicije i pobjegli a kradljivci su ušli u sjedište Ministarstva odbrane.
Dvadesetdevetogodišnji advokat Omar Daer izjavio je da su mu osjećanja naopisiva poslije straha, panike i terora u kojima se živjelo pod Asadom i njegovim ocem tokom mnogih godina.
Sjedište policije u glavnom gradu je izgledalo napušteno, vrata su ostala otvorena, napolju nije bilo policajaca.
Novinar AP je snimio napušteni vojni punkt, u koje su bačene uniforme na zemlju pod posterom Asada.
Ovo je prvi put da su opozicione snage stigle do Damaska od 2018, kada su sirijski vojnici osvojili područja na domak glavnog grada poslije jednogodišnje opsade.
Provladin sirijski Šam FM radio je javio da je aerodrome Damask evakuisan i da su letovi obustavljeni. Pobunjenici su takođe objavili da su ušli u ozloglašeni vojni zatvor na sjeveru glavnog grada i da su oslobođeni zatvorenici
Dok su Sirijci izražavali radost, premijer Mohamed Gazi al-Džalali je rekao da je spreman da podrži kontinuitet upravljanja i spreman da sarađuje sa bilo kojim rukovodstvom koje izabere sirijski narod.
Rojters prenosi da je Džalali rekao da bi Sirija trebalo da održi slobodne izbore kako bi omogućila narodu da odluči o svom vođstvu.
U intervjuu za Al-Arabiju, Džalali je takođe rekao da je bio u kontaktu sa komandantom pobunjenika Abu Mohamedom al-Golanijem kako bi razgovarali o upravljanju trenutnim prelaznim periodom, što je označilo značajan razvoj u nastojanjima da se oblikuje politička budućnost Sirije.
Američki predsjednik Džozef Bajden i njegov tim pratili su „vanredne događaje u Siriji“ i bili su u kontaktu sa regionalnim partnerima, saopštila je Bijela kuća.
Linije fronta složenog građanskog rata u Siriji su godinama mirovale. Tada su islamisti koji su nekada bili povezani sa Al Kaidom iznenada krenuli u akciju, predstavljajući najveći izazov Asadu, koji je preživio godine iscrpljujućeg rata i međunarodne izolacije uz pomoć Rusije, Irana i libanskog pokreta Hezbolah.
Ali Asadovi saveznici su bili fokusirani i oslabljeni drugim krizama, ostavljajući Asada na milost i nemilost svojim protivnicima sa vojskom koja nije bila spremna da ga brani.
Lider sirijskih pobunjenika Ahmed al Šara rekao je u nedjelju da je zabranjeno prilaziti javnim institucijama za koje je rekao da će ostati pod nadzorom „bivšeg premijera“ dok ne budu zvanično predate.
Izrael, koji je ozbiljno oslabio grupu Hezbolah u Libanu koju podržava Iran i pokret Hamas u Gazi, vjerovatno će proslaviti pad Asada, još jednog od ključnih iranskih regionalnih saveznika. Ali izgledi da će islamistička grupa vladati Sirijom vjerovatno će izazvati zabrinutost.
Samo nekoliko sati prije nego što su stigli u Damask, pobunjenici su objavili da su preuzeli potpunu kontrolu nad ključnim gradom Homsom nakon samo jednog dana borbi, ostavljajući Asadovu 24-godišnju vladavinu da visi o koncu.
Hiljade stanovnika Homsa izašlo je na ulice nakon što se vojska povukla iz centralnog grada, plešući i skandirajući „Asad je otišao, Homs je slobodan“ i „Živjela Sirija i dolje Bašar al Asad“.
Pobunjenici su pucali u vazduh u znak slavlja, a mladi su čupali postere sirijskog predsjednika.
Pad Homsa dao je pobunjenicima kontrolu nad strateškim središtem Sirije i ključnom raskršću autoputa, odvajajući Damask od priobalnog regiona koji je uporište Asadove alavitske sekte i gdje njegovi ruski saveznici imaju pomorsku i vazdušnu bazu.
Homsovo preuzimanje je takođe snažan simbol dramatičnog povratka pobunjeničkog pokreta u sukobu koji je trajao 13 godina. Djelovi Homsa su uništeni iscrpljujućim opsadnim ratom između pobunjenika i vojske prije mnogo godina.
Pobunjenici su oslobodili hiljade zatočenika iz gradskog zatvora. Bezbjednosne snage su otišle u žurbi nakon što su spalile dokumenta.
Sirijski ministar za telekomunikacije rekao je danas televiziji Al Arabija da telekomunikacione usluge normalno funkcionišu širom zemlje, a da je pristup internetu obnovljen u Hami, prenio je Rojters.
Dodao je da je razgovarao i sa Abu Mohamedom al-Golanijem, višim komandantom sirijskih pobunjeničkih snaga, ubrzo nakon što je sirijski premijer rekao da je i on.
Građanski rat u Siriji, koji je izbio 2011. kao ustanak protiv Asadove vladavine, uvukao je velike spoljne sile, stvorio prostor za džihadističke militante da planiraju napade širom svijeta i poslao milione izbjeglica u susjedne države.
Sirijska pobunjenička koalicija je danas saopštila da nastavlja proces uspostavljanja vlasti prelaznim vladajućim tijelom koje će imati puna izvršna ovlašćenja.
„Velika sirijska revolucija se pomjerila od faze borbe da zbaci režim Asada na borbu da izgradi zemlju zajedno u korist žrtava njenog naroda“, navedeno je u saopštenju, prenose agencije.
Asad koji je vladao Sirijom gotovo 25 godina je navodno napustio zemlju i uputio se na nepoznatu lokaciju.
To se desilo poslije manje od dvije nedjelje pošto je Hajat Tahrir al Šam (HTS), islamistička ekstremistička organizacija koja vodi pobunu protiv vladinih snaga, pokrenula iznenadnu i uspješnu ofanzivu u Siriji.
Brzom razvoju događaja u Damasku prethodilo je osvajanje strateški važnog grada Homsa oko 140 kilometara udaljenog od glavnog grada.
Sirijsko ministarstvo spoljnih poslova je objavilo saopštenje da je danas „nova stranica ispisana u istoriji Sirije“, nakon gotovo 14 godina dugog građanskog rata.
„Sirijska braćo: danas se ispisuje nova stranica istorije Sirije, da se inauguriše nacionalni zavjet i povelja koja ujedinjuje riječ Sirijci, ujedinjuje ih i ne dijeli ih, kako bi izgradili jedan dom u kojem preovladava pravda i jednakost i u kojem svako uživa jednaka prava i dužnosti“, objavilo je ministarstvo.
Bašar al Asad se usprotivio narodnoj pobuni protiv njegovog režima 2011. godine, kada su Sirijci najprije izašli na ulice glavnih gradova da zahtijevaju njegovu smjenu.
Demonstracije su u početku bile mirne, a kasnije su prerasle u građanski rat u kojem je poginulo više od 300.000 ljudi za deset godina borbi.
Asad se punom snagom okrenuo protiv sopstvenog naroda da bi zadržao kontrolu, ocjenjuju agencije i navode vazdušne napade na civilno stanovništvo i korišćenje hemijskog oružja, uključujući i smrtonosni nervni agens sarin.
Voditelj sirijske državne televizije izjavio je jutros da je ovo istorijski dan u modernoj istoriji Sirije.
TV je nakratko prekinula sa emitovanjem programa, a voditelj je pozvao sve zaposlene da se vrate na posao, dodajući da su bezbjedni.
„Ovo je Damask, glavni grad Sirije gdje su kapije slobode otvorene, prvi put poslije mnogo godina“, rekao je voditelj.
On je kasnije razgovarao sa Anasom Salkhadijem komandantom pobunjenika koji su preuzeli glavni grad. Salkhadi je rekao da će pobunjenici štititi državne institucije.
„Naša poruka svim sektama u Siriji je da im mi kažemo da je Sirija za svakoga. Mi nećemo raditi ono što je radila porodica Asad“, dodao je on.
Dok je komandant pobunjenika govorio zvuk je nestao i emitovanje je iznenada prestalo.
Potom se na ekranu pojavio crveni transparent sa porukom na arapskom: „Pobjeda velike sirijske revolucije i pad Asadovog zločinačkog režima“.
Ministar spoljnih poslova Turske Hakan Fidan potvrdio je danas izvještaje o kolapsu Vlade Sirije.
„Asadov režim je pao i kontrola države prelazi u druge ruke“, rekao je Fidan na Doha forumu u Kataru.
„To se nije desilo preko noći. U posljednjih 13 godina zemlja je bila haosu“, dodao je on misleći na građanski rat praćen Asadovom represijom demokratskih protesta 2011. godine.
Ankara je godinama podržavala sirijske opozicione snage u cilju da se zbaci Asad koji ima podršku Irana i Rusije.
Glavna briga Turske je prisustvo Sirijske kurdske milicije YPG na sjeveru Sirije, koju ona smatra terorističkom organizacijom blisko povezanom sa ekstremistima u toj zemlji. Oni već četiri decenije vode pobunu protiv turske države, piše britanski Gardijan.
Fidan je danas takođe rekao da je Asad vjerovatno van Sirije pošto su islamistima predvođeni pobunjenici proglasili da je pobjegao iz zemlje.
Rojtersu su dva visoka vojna zvaničnika rekla da je Asad avionom otputovao iz Damaska na nepoznatu lokaciju.
Sirijske izbjeglice okupile su se danas na libanskoj strani graničnog prelaza Masna čekajući da se vrate kući poslije pada režima predsjednika Bašara al Asada.
Liban je zatvorio taj prelaz protekle noći, ali ga je ponovo otvorio jutros, dopuštajući da Sirijci slobodno odlaze iz Libana, dok je njihov ulazak iz Sirije na libansku stranu ograničen.
Libanski zvaničnici se već dugo žale zbog velikog broja izbjeglica u Libanu.
Posljednjeg dana septembra u Libanu je bilo 768.353 registrovanih izbjeglica po podacima Agencije UN za izbjeglice, a vjeruje se da ih je još stotine hiljada bilo neregistrovano.
Mnogi su pobjegli iz Libana poslije eskalacije sukoba između Izraela i libanske ekstremističke organizacije Hezbolah, koji je krajem septembra prerastao u otvoreni rat, ali su se vraćali iz Sirije u Liban u proteklim danima, dok su pobunjenici napredovali ka Damasku.
Pošto su sirijski zvaničnici napustili sirijsku stranu granice fotograf Asošiejted presa koji je ušao u Liban iz Sirije je rekao da su neki ljudi iskoristili mogućnost da opljačkaju fri-šop (duty free) prodavnice između dve granice.
Izraelska vojska je saopštila danas da neće intervenisati povodom događaja u Siriji, prenose novinske agencije.
Ta zemlja je međutim objavila da je razmjestila snage u tampon zoni koju nadgledaju Ujedinjene nacije (UN) i na više mjesta koja su neophodna za odbranu u svjetlu događaja u susjednoj arapskoj zemlji.
Kako je navedeno razmještanje snaga ima za cilj da obezbijedi sigurnost za stanovnika dijela Golanske visoravni pod kontrolom Izraela.
Izrael je osvojio Golansku visoravan od Sirije u Šestodnevnom ratu 1967. godine i kasnije je anektirao, što veći dio međunarodne zajednice ne priznaje i smatra tu teritoriju okupiranom.
Na osnovu kasnijeg sporazuma o prekidu vatre, stvorena je demilitarizovana tampon zona između teritorije dvije zemlje i njime se zabranjuje vojno prisustvo ili aktivnost bilo koje strane u tom području.
Specijalni izaslanik Ujedinjenihz nacija (UN) za Siriju Geir Pedersen saopštio je danas da je ta zemlja u prelomnom trenutku pošto su pobunjenici predvođeni islamistima proglasili da su zauzeli Damask, te da je predsjednik Bašar al-Asad pobjegao i da je okončano pola vijeka vladavine partije Baas.
Pedersen je skoro 14 godina dug građanski rat u Siriji opisao kao „mračno poglavlje koje je ostavilo duboke ožiljke“.
„Danas gledamo naprijed uz opreznu nadu za otvaranje novog poglavlja mira, pomirenja i dostojanstva uz učešće svih Sirijaca“, saopštio je izaslanik UN.
Zamjenik pomoćnika ministra odbrane Sjedinjenih Američkih Država (SAD) za Bliski istok Dan Šapiro izjavio je danas da će se nastaviti američko prisustvo u istočnoj Siriji.
On je objasnio da su SAD prisutne „isključivo da bi se osigurao trajni poraz ISIS i nema veze sa drugim aspektima tog sukoba“, koristeći akronim ISIS za Islamsku državu.
„Pozivamo sve strane u Siriji da štite civile, pogotovo one iz sirijskih manjinskih zajednica, a da poštuju međunarodne vojne norme i rade na postizanju rezolucije koja uključuje političko rješenje“, rekao je Šapiro.
On je ocijenio da više učesnika sukoba u Siriji imaju složene biografije a zemlja takvu istoriju, uključujući zločine predsjednika Bašara al-Asada, rusko nasumično bombardovanje, umiješanost proiranskih milicija i zločine ISIS.
Šapiro, međutim, nije direktno rekao da su pobunjenici svrgnuli Asada.
„Ako to bude potvrđeno niko neće suzu pustiti za Asadovim režimom“, zaključio je on.
