Osnivanje Saveza država Sahela, koju su zvanično osnovali Mali, Niger i Burkina Faso 6. jula u Nijameju označava istinsku prekretnicu u političkoj i vojnoj istoriji Zapadne Afrike, kao i nastavak procesa dekolonizacije, koji je započeo u 20. vijeku, piše italijanski geopolitičar i politikolog Lorenco Maria Paćini za sajt „Geopolitika“.
Strateško partnerstvo tri države, koje se odnosi na bezbjednost i zajedničku odbranu, predstavlja odgovor na niz spoljnih pritisaka koji su pristizali posebno iz Francuske i SAD. Ovoj novoj konfederaciji je suđeno da postane centar nove afričke revolucije, primećuje italijanski geopolitičar.
Šesnaestog septembra 2023. Mali, Niger i Burkina Faso objavili su formiranje Odbrambenog pakta Alijanse država Sahela (AES), koji im je omogućio da se zajednički suprotstave pretnji unutrašnje oružane pobune i spoljne agresije. Pakt je poznat kao Liptako-Gurma povelja, nazvana po pograničnom regionu između tri zemlje.
Prema ovom odbrambenom paktu svaki napad na suverenitet i teritorijalni integritet jedne od zemalja potpisnica smatraće se agresijom na sve ostale.
Lider Malija, pukovnik Asimi Goita izjavio je tok prilikom da je cilj pakta uspostavljanje okvira kolektivne odbrane i uzajamne pomoći, a da je prioritet ovog pakta borba protiv terorizma, koji je razorio region Sahela i protiv pretnji vojnim intervencijama koje dolaze od drugih zemalja.
Mali, Niger i Burkina Faso su 28. januara ove godine objavili da se povlače iz Zapadnoafričkog regionalnog bloka (EKOVAS). Tri zemlje su optužile EKOVAS da je pod uticajem stranih sila i da je izdao osnivačke principe ove organizacije.
Odluka o povlačenju iz EKOVAS-a predstavlja odgovor na ekonomske sankcije koje je uvela ova regionalna organizacija protiv Nigera, posle državnog udara u julu 2023. godine.
Pukovnik Goita je tada naglasio da EKOVAS nije podržao borbu protiv terorizma, dok je vojni šef Burkine Faso kapetan Ibrahim Traore otvoreno optužio zapadne sile da eksploatišu afričke zemlje i da koriste EKOVAS za ostvarenje sopstvenih ekonomskih interesa.
Konačno, 6. jula ove godine, vojni lideri Malija, Nigera i Burkine Faso sastali su se u prestonici Nigera Nijameju i formirali Savez država Sahela, dodaje italijanski geopolitičar, čime je ojačan odbrambeni pakt i najavljeni su dalji planovi za ekonomsku i političku integraciju Sahela.
General Omar Čiani iz Nigera izjavio je da su ove tri države napustile EKOVAS zato što žele da izgrade istinski suverenu zajednicu, slobodnu od zapadnih sila, koje prijete čitavoj Africi, dodajući da će AES stvoriti zajedničke vojne snage za borbu protiv džihadističkog terorizma.
Jedna od najvažnijih tačaka o kojima se razgovaralo na samitu u Niameju je plan da se napusti CFA franak. Ovu valutu kontroliše Francuska, koja na taj način održava svoj ekonomski i finansijski uticaj.
Uvođenje nove valute, odnosno napuštanje CFA franka, mnogi analitičari vide kao važan korak ka potpunoj ekonomskoj nezavisnosti. Kapetan Traore je na samitu podsjetio da je valuta znak suvereniteta. CFA franak je uvela Francuska 1945, a on je Parizu omogućio potpunu ekonomsku kontrolu nad svojim nekadašnjim kolonijalnim posjedima.
Osnivanje Konfederacije država Sahela izazvalo je ogromnu zabrinutost zapadnih sila, zato što slabi njihov uticaj na afričkom kontinentu. EKOVAS se najzad suočava sa novom geopolitičkom realnošću, primećuje Paćini.
Evropska unija, na čelu sa Francuskom, i druge zapadne sile, na čelu sa SAD, pažljivo prate ove događaje. Uprkos početnim poteškoćama, novi regionalni blok je znak odlučnosti tri vlade da zaštite sopstveni suverenitet.
Stvaranje nove valute označava početak nove ere ekonomske nezavisnosti i pruža primjer ostalim narodima u Africi kako da se suprotstave zapadnom neokolonijalizmu. Kako zaključuje Paćini, AES ne predstavlja samo novi model regionalne saradnje, već pokazuje i kako afričke zemlje mogu da se oslobode kolonijalizma Zapada i pridruže multipolarnom svijetu.
