Šavnik na najgori mogući način pokazao nedostatke zakonskog okvira i pomjerio sve granice političkih zloupotreba, ocjenjuje Damir Suljević
Sve češći politički incidenti na lokalnom nivou, počevši od Budve 2020. godine, preko Šavnika pretprošle i Andrijevice prošle godine, do Ulcinja nedavno, svjedoče o nedostatku demokratske kulture među predstavnicima partija i njihovih pristalica, što država ne bi smjela da dozvoli.
To su ocijenili sagovornici “Vijesti”, komentarišući incidente na lokalu u posljednjih nekoliko godina, ali i najnovije, od prije nekoliko dana, u Skupštini opštine (SO) Ulcinj.
Saradnik na programima u Centru za građansko obrazovanje (CGO) Damir Suljević , upozorava da će scene sa nezavršenih šavničkih izbora, koje su uključivale uništavanje izbornog materijala i fizičke sukobe, biti redovni program na domaćoj političkoj sceni u slučaju da ne dođe do izborne reforme.
“Ovaj primjer je na najgori mogući način pokazao sve nedostatke zakonskog okvira i pomjerio sve granice političkih zloupotreba. I pored protoka vremena, tužilaštvo do sada nije reagovalo, niti objasnilo razlog svoje profesionalne nezainteresovanosti, iako se radi o vrlo ozbiljnom slučaju”, kazao je Suljević.
Izbori u Šavniku ne mogu da se završe od 23. oktobra 2022. godine, kada su održani u još 13 opština, jer članovi biračkih odbora iz opozicione koalicije “Za budućnost Šavnika”, koju predvodi nekadašnji Demokratski front (DF), nisu dozvoljavali dijelu novoupisanih birača da glasaju jer su, tvrde, prepisani da bi podržali Demokratsku partiju socijalista (DPS).
Do sada je pred pravosudnim organima procesuirano više desetina osoba zbog dešavanja u vezi sa izborima u Šavniku, koja su uključivala brojne incidente, pa i fizičke sukobe. U julu prošle godine stigla je i prva pravosnažna sudska presuda od Osnovnog suda na Žabljaku. Međutim, kazana je bila samo novčana – dvije osobe morale su da plate po 600 eura.
“Vijesti” su juče pitale Osnovni sud na Žabljaku da li je u međuvremenu bilo novih presuda, ali odgovor do zaključenja ovog broja lista nije stigao.
Prije Šavnika, 2020. godine desili su se incidenti u Budvi, kada je DPS nakratko preuzeo vlast, a tadašnja Vlada, na čijem su čelu bili oni, poslala policijske trupe na nezadovoljne predstavnike dotadašnje vlasti, predvođene Markom Batom Carevićem (bio član DF-a) i Krstom Radovićem (Demokrate), koji su hapšeni zbog barikada, vatrogasnog vozila, odnosno načina na koji s pristalicama nijesu dozvoljavali ulazak u opštinske prostorije novoformiranoj vlasti. DPS vlast je u skupštinske prostorije ušla uz pomoć policije.
U Andrijevici je grupa građana više mjeseci prošle godine sprečavala održavanje sjednice na kojoj je trebalo da se glasa o smjeni predsjednika opštine Željka Ćulafića iz Socijalističke narodne partije (SNP). U tome su i uspjeli, jer je Ćulafić ostao na poziciji. Međutim, Vlada je u martu u uvela prinudnu upravu u Andrijevici, a novi izbori u toj opštini biće održani sjutra.
Beransko tužilaštvo ocijenilo je početkom decembra prošle godine da u upadima građana na sjednicu lokalnog parlamenta nema elemenata krivičnog djela.
Najnoviji incidenti desili su se ove sedmice u Ulcinju, prilikom smjene dotadašnjeg i izbora novog predsjednika opštine.
U srijedu su odbornici smijenili dosadašnjeg čelnika Opštine Omera Bajraktarija (Građanski pokret URA) i za novog izabrali lidera Force Gencija Nimanbegua . Rasprava o smjeni Bajraktarija počela je u srijedu u 18 sati, a nakon nekoliko sati neko je navodno bacio suzavac u salu. Nakon toga je nestala i struja, odbornici su napustili salu SO, a stigli su i policija i ambulantna kola.
Do promjene odborničke većine došlo je zbog toga što se nije desila dogovorena rotacija čelnika Opštine. Prema koalicionom sporazumu, Bajraktari je trebalo da na čelu Opštine bude dvije godine, a nakon toga da to mjesto prepusti predstavniku Force.
Bivši poslanik i dugogodišnji politički aktivista Muhamet Nika , kaže da ne razumije kako država dozvoljava nekim partijama da u statute i programe uvedu “nezakonitu i neustavnu praksu da mandat predsjedniku opštine traje dvije godine, a ne četiri”.
Najavio je da će sa tim biti upoznata Delegacija EU u Podgorici.
“Vezano za navodni puč, što sam čuo, po meni radi se o tome da situacija nije ozbiljna. Imali smo situacije i na sjeveru da grupa građana godinu dana nije dozvoljavala da se održi sjednica SO, pa su problemi ipak riješeni. Koliko se meni čini, ovdje su puč izvršili oni koji tvrde da je bio puč. Nažalost tužilaštvo nije reagovalo”, kazao je Nika.
Iz ulcinjskog tužilaštva listu su u srijedu veče kazali da su pokrenuli izviđaj i dali nalog policiji da prikupe obavještenja od svih lica koja su bila u sali i da izuzmu dostupni video materijal. To tužilaštvo prekjuče je kazalo da pregledom prostorija u kojima se održavala sjednica, nijesu pronađeni tragovi suzavca.
Damir Suljević kaže da neuspjeh u ostvarivanju političkih ciljeva jedne ili druge strane ne može da legitimiše necivilizovane, nedemokratske postupke, za kojima oni rado i sve češće posežu u trenutku kad procjenjuju da kroz druge mehanizme ne mogu ostvariti svoje ciljeve.
“Iako u nekim slučajevima intervencija nadležnih organa može biti potrebna, u nekim slučajevima ona može biti i kontraindikovana i isprovocirati još veće probleme, slično onome što smo imali u Budvi 2020. godine ili i nedavno u Šavniku sa uvođenjem prinudne uprave, koja se pokazala i besmislenom i štetnom u širem smislu”, rekao je.
Kako je dodao, u slučaju Ulcinja, gdje još nema pune informacije šta se zaista desilo, ostaje otvoreno pitanje da li je intervencija nadležnih bila potrebna i ako jeste, u kom obimu.
“S druge strane, reakcija nadležnih, a posebno tužilaštva, bila je potrebna, a još potrebniji neselektivan pristup u procesuiranju pojedinaca koji koče demokratske procese i krše zakon, a to se nije desilo”, naveo je Suljević.
Dodaje da pošto od tužilaštva političke partije koje indukuju ove probleme nemaju strah, možda bi na malo veći stepen obzirnosti tih ostrašćenih političkih struja uticao veći stepen transparentnosti, “jer bi morali voditi računa i o porukama koje na taj način šalju svojim biračima”.
Ukazuje da je priroda problema u svim ovim opštinama drugačija.
“U nekim imamo zabrinjavajuće primjere nepostupanja nadležnih institucija, dok je u drugim stvar više u domenu nedostatka demokratskih kapaciteta i poštovanja vladavine prava u Crnoj Gori. Mali je broj opština u Crnoj Gori u kojima je politička situacija stabilna u ovom trenutku, a rješavanju tog nereda ne doprinose ni poruke koje se šalju sa državnog vrha”, kazao je.
Iz DPS-a su prekjuče saopštili da su nadležni nepostupanjem prilikom dešavanja u Šavniku, a potom i u Andrijevici legitimisali nezakonito ponašanje u Ulcinju.
“Nepostupanjem tužilaštva šalje se poruka da u Crnoj Gori vlada zakon primitivizma i nasilja i da ne treba poštovati institucije. Ovo su opasne stvari i nadležni moraju snositi odgovornost za ovo”, napisao je na mreži Iks potpredsjednik DPS-a Jevto Eraković .
Muhamet Nika tvrdi da se u Opštini Ulcinj sve odluke donose nezakonito. Kaže da je, imajući u vidu da je na posljednje izbore izašlo preko 20 hiljada glasača, lokalni parlament morao da ima 34 umjesto 33 odbornika, koliko ih broji aktuelni saziv.
Rekao je da s tim povodom obraćao predsjednicima države i Vlade.
“Vlast u Ulcinju je nelegitimna”, rekao je Nika.
Šef poslaničkog kluba Pokreta Evropa sad (PES) Vasilije Čarapić , predložio je juče Vladi da stavi van snage odluku o uvođenju prinudne uprave u Šavniku.
Čarapić je “Vijestima” rekao da bi se time odblokirao rad Odbora za sveobuhvatnu izbornu reformu, i kroz izmjene izbornih zakona našlo rješenje za Šavnik.
I pored toga što je Vlada uvela prinudnu upravu, u Šavniku kriza nije riješena, jer je predsjednik države Jakov Milatović odbio da raspiše izbore, a članovi lokalne izborne komisije i dalje ne mogu da se dogovore oko nastavka izbora na dva biračka mjesta, na kojima glasanje nije okončano duže od godinu i po.
