Kineski Dugi marš započeo je 1934. godine, prelaskom preko plitke reke Džudu, u južnoj Kini, a završio se 1. oktobra 1949, kada je na trgu Tjenanmen u Pekingu vođa Komunističke partije Mao Cedung proglasio osnivanje Narodne Republike Kine.
Malo je događaja u istoriji koji se po svom značaju mogu porediti sa Dugim maršem. To je, najprije, veliki simbol kineske komunističke revolucije, događaj u kome je rođena moderna Kina. I to je, kako primjećuje američki novinar Harison Salisburi u svojoj knjizi „Dugi marš“, događaj koji je najmanje simboličan: „Bila je to, prije svega, velika ljudska drama, koja je stavila na iskušenje volju, hrabrost i snagu muškaraca i žena kineske Crvene armije.“
Dugi marš je teško porediti sa drugim velikim simbolima revolucije. Jer, „to nije bio marš u običnom smislu riječi. Nije to bio ni vojni pohod, ni pobjeda.“ Bio je to, u stvari, kako tvrdi Salisburi, „trijumf ljudskog preživljavanja, beskonačno povlačenje i sklanjanje od kandži Čang Kajšeka, bitka koja je uvijek iznova bila na rubu katastrofalnog poraza.“
Bio je to, takođe, i „trijumf komunizma“, dodaje Salisburi, inače veliki poklonik kineske revolucije, „u zemlji koju nastanjuje jedna četvrtina stanovništva sveta.“
Upravo u Dugom maršu je iznova rođena Kina, ali on je iznova stvorio i KP Kine i njeno rukovodstvo, prekalivši ga u vatri stalnih bitaka. Ovu epsku bitku nije planirao Mao, koji je bio isključen iz događaja koji su joj neposredno prethodili. Ipak, Dugi marš je pobedu učinio logičnom i neminovnom. „Niti jedan drugi događaj 20. stoleća nije tako korenito uticao na budućnost sveta“, primećuje Salisburi.
Kinesku komunističku revoluciju, suprotno predviđanjima Marksa, izneli su seljaci. Klasa seljaka bila je najviše pogođena kolonizacijom Kine i užasnim osiromašenjem koje ju je pratilo. Suprotstavili su mu se trezveni i požrtvovani ljudi, većinom seljaci, sposobni da svoje napore stave u službu jedne ideje. „Zbog specifičnih okolnosti, kineski komunizam ispoljava se prvenstveno kao seljački, militantni i patriotski“, primećuje ugledni zapadni sinolog Žak Žerne.
KP Kine osnovalo je 1927. svega trinaestoro ljudi, među kojima je bio i Mao Cedung. Dugi marš pokazao je izlaz iz haosa kakav u Kini nije viđen „još od vremena Zaraćenih država, četiri stotine godine pre Hrista.“
Od samog početka, revolucija u Kini imala je izrazito antiimperijalistički karakter. Činjenica da su njene vođe porijeklom sa sela predodredila je njihov mentalni sklop. Oni su veoma trezveno shvatali odnose koji su povezivali strani kapital i domaću buržoaziju, daveći ruralnu Kinu dvostrukim stiskom sveopšteg osiromašenja.
Posledica toga je bilo otvaranje luka inostranom uticaju i do tada neviđeno kolonijalno porobljavanje. Kineska revolucija, krunisana proglašenjem Narodne Republike Kine, predstavljala je odlučujuću prekretnicu u predugom „veku poniženja“. Kina se na taj način vratila u red najznačajnijih svjetskih sila.
Šta je bilo presudno u toj pobjedi? Bez ikakve sumnje, ljudski faktor. Mao Cedung objašnjava specifično „kineski stil“ borbe: „Moramo kontinuirano razvijati svoj stil borbe, imati hrabrosti u borbi i neprekidno joj se vraćati nakon kratkotrajnog predaha.“
Za pobedu je bio presudan idealizam, u kome su „hiljade i hiljade mučenika herojski žrtvovale živote za narod.“ Kineska revolucija izvire iz jedne misli njenog vođe Maoa: čovek je superiorniji od materije, živa bića su superiornija od jednom zapisanih ideja.
„To je voluntaristički idealizam“, primećuje italijanski geopolitičar Klaudio Muti, „koji isključuje svaku vrstu marksističkog determinizma. Maoizam postavlja čoveka na njegovo pravo mesto: čovek je subjekat istorije, a ne puki objekat njenog unapred određenog kraja.“
Pošto je čovjek središte svega, pa i ekonomije, „potrebno je najprije transformisati čoveka“. „Ova zemlja ide pravo u propast zbog nedostatka ljudi, a ne programa“, tvrdio je Mao. „Ne smijemo stvarati programe, već novog čovjeka, nove ljude.“
Lin Biao je opisao kinesku revolucionarnu taktiku: „Rat otpora protiv Japana u osnovi je bio seljački revolucionarni rat koji je vodila naša Partija. Oslanjajući se na seljake, stvarali smo podršku na selu, koristeći selo da okružimo gradove i da ih konačno zauzmemo. To je pobednički put kojim je prošla kineska revolucija.“
Lin Biao dalje razvija ovu ideju: „Gledajući na svet u celini, Sjeverna Amerika i Zapadna Evropa mogu se nazvati ‘gradovima svijeta`, a Azija, Afrika i Latinska Amerika njegovim `ruralnim područjima`. Posle Drugog svjetskog rata, iz različitih razloga, narodni revolucionarni pokret u Aziji, Africi i Latinskoj Americi razvijao se punom snagom. Revolucija u naše vrijeme predstavlja situaciju u kojoj su gradovi opkoljeni selima.“
Zato je kineska borba bila toliko dugotrajna. Za kineske komuniste, riječ je o prilagođavanju izvornih marksističkih pogleda specifično kineskoj realnosti.
Na svoju stotu godišnjicu, KP Kine se ponovo pozvala na solidarnost među narodima, nudeći svim narodima ravnopravnu saradnju. Kao što je izjavio Si Đinping 2014, ponovno „rođenje kineske nacije“ i njeno obnavljanje ne shvata se u usko etničkom smislu, koje uzima u obzir samo većinsku etničku grupu (Han), već ima za cilj da okupi i povede sav kineski narod, koji uključuje pripadnike svih etničkih grupa.
Što je još važnije, ovu vrstu internacionalizma Kina dosljedno sprovodi u praksi, realizujući projekat „Pojas i put“, koji predstavlja „prvi ozbiljan megaprojekat 21. vijeka“, otvoren za sve narode, Istoka i Zapada, a posebno za zemlje Globalnog juga.
Rasizam, bilo koje vrste, nikad nije bio kineska ideja, još manje ideja KP Kine. Naprotiv, rasistički koncept svojstven je Zapadu, gdje se pojavio zajedno sa kolonijalizmom i imperijalizmom.
Misao današnjeg predsjednika Kine Si Đinpinga nastavlja se na misli Maoa, koje su preporodile i podmladile Kinu, kao i na drevne izvore kineske misli. Riječ je o marksizmu prilagođenom specifično kineskoj stvarnosti: „Marksizam, prilagođen kineskoj stvarnosti, može da posluži kao motor za obnovu kulturne tradicije Kine, posmatrajući je kritičkim očima“, smatra italijanski mislilac Kueto Garsija. „Cilj ove doktrine je kamen-temeljac za efikasno ostvarenje socijalizma sa kineskim karakteristikama.“
Na spoljnom planu, Kina danas doživljava neviđen ekonomski i geopolitički uspon. Prema riječima Si Đinpinga: „Kina se uzdigla i nikada više neće tolerisati zlostavljanje od strane bilo koje nacije, niti će krenuti stopama velesila koje traže hegemoniju.“
Kako primjećuje brazilski analitičar Pepe Eskobar: „Kina se vratila, i to na velika vrata. Nikakva količina straha ili odbojnosti, koju koristi hegemon u opadanju (SAD), neće promijeniti ovaj put.“
