URA se nikom nije pokazala kao pouzdan partner, a SNP je od partije koja je nekad insistirala na antifašističkim vrijednostima, sad više na liniji klerikalizma, ocjenjuje Nikola Mirković (CGO);
Imajući u vidu ambijent u kom su se izbori u Nikšiću odigrali, blokovsku podjelu, nacionalnu retoriku, pritisak na birače, može se izvući jasan zaključak: u Nikšiću je poražena građanska Crna Gora, kažu iz GP URA
Prošlonedjeljni izbori u Nikšiću i Herceg Novom ogolili su slabosti Građanskog pokreta (GP) URA i Socijalističke narodne partije (SNP), učinivši oslabljenim njihov udio u budućim koalicionim pregovorima.
To je “Vijestima” rekao saradnik na programima u Centru za građansko obrazovanje (CGO) Nikola Mirković , komentarišući loš izobrni rezultat tih dvaju stranaka, koje su donedavno igrale značajnu ulogu na crnogorskoj političkoj sceni. SNP je duže od decenije bio najjača opoziona partija na državnom nivou, upravljajući s nekoliko opština, dok je GP URA doskora imao premijera, drugog čovjeka Podgorice i prvog Ulcinja.
Mirković ocjenjuje da je, kako sad stvari stoje, perspektiva tih stranaka loša, i da bi im samostalan nastup na nacionalnom nivou mogao biti put ka “političkoj penziji”.
Na nikšićkim izborima, GP URA izgubio je parlamentarni status u toj opštini, osvojivši, prema preliminarnim rezultatima tamošnje izborne komisije, 783 glasa (1,89 odsto) – preko 1.300 manje nego što su dobili prije četiri godine u gradu pod Trebjesom. Tada su zaradili mandat i postali dio nikšićke vlasti, ali su ljetos prestali da pružaju podršku prvom čovjeku Nikšića, Marku Kovačeviću .
S druge strane, SNP je u toj opštini gotovo nevidljiv, jer se “utopio” u koaliciju Za budućnost Nikšića (ZBNK), predvođenu nekadašnjim Demokratskim frontom (DF). Ona je 13. aprila osvojila 14.381 glas (34,64 odsto, 15 mandata), i velika je šansa da će formirati vlast s partnerima iz državne vlasti – Pokretom Evropa sad (PES) i Demokratama.
Kad je riječ o Herceg Novom, GP URA je na tamošnjim biralištima zaradio mandat, jedan manje nego na prethodnim izborima u toj opštini. U nedjelju su dobili 464 glasa (3,59 odsto) – preko 800 glasova manje nego prije četiri godine (imali su 1.281 glas). Na tim izborima nastupili su u savezu s Bokeškim forumom, Inicijativom Bokobran, CIVIS-om i nestranačkim pojedincima.
SNP nije prešao cenzus u Herceg Novom, iako je godinama bio najjača (vladajuća) partija u toj opštini. SNP-ov Dejan Mandić bio je na čelu Herceg Novog u više mandata, u periodu od 2004. do 2014. godine. U 2014. vlast su preuzeli DPS i koalicija ‘’Izbor’’, ali nijesu odradili puni četvorogodišnji mandat. Već 2017. na vlast dolazi dotadašnja opozicija, a za predsjednika Opštine izabran je Stevan Katić (Demokrate), koji će vjerovatno nastaviti da obavlja tu funkciju, s obzirom na to da je lista koju je predvodio na nedjeljnim izborima, osvojila najviše glasova.
Nikola Mirković ocijenio je da su razvojni putevi GP URA i SNP-a i razlozi njihovog slabljenja različiti, ali da im je zajednički gubitak nekih ključnih karakteristika, što je, kaže, djelovalo zbunjujuće na njihove birače, pa je samim tim neke otjeralo ka drugim strankama, ali i u apstinenciju.
“GP URA se nikom nije pokazao kao pouzdan partner, a njegov građanski okvir trajno je urušen podrškom i forsiranjem potpisivanja kontroverznog Temeljnog ugovora sa Srpskom pravoslavnom crkvom (SPC). Dodatno, način na koji se lider ove partije Dritan Abazović , kao premijer, odnosio prema nevladinom sektoru, etiketirajući svakog ko ga je kritikovao na prizeman, često i opasan način, tu partiju je udaljio i od civilnog društva, odakle je ona i krenula i imala najveće uporište. Sam Abazović je toj partiji najpreznatljivije, ali i najproblematičnije lice, što cijeli partiju ograničava”, tvrdi Mirković.
S druge strane, SNP Vladimira Jokovića je, prema njegovim riječima, od stranke koja je nekad insistirala na antifašističkim vrijednostima, sad više na liniji klerikalizma, a nekadašnju kritiku partijskog zapošljavanja zamijenili su, tvrdi, praksom svega što su kritikovali, pa, dodaje, ekonomski populizam koji neki njihovi funkcioneri afirmišu – to ne može pokriti”.
“Iako se u SNP-u često javno instistiralo na procedurama, predstojeći kongres na kom treba da biraju stranačko rukovodstvo će ih, izgleda, od procedura do nekih drugih izbora dodatno podijeliti”, ocijenio je Mirković.
On konstatuje da to što GP URA nije prešao cenzus u Nikšiću, a prepolovio je rezultat u Herceg Novom, ukazuje na “otklon značajnog broja birača te partije u jednom izbornom ciklusu, koji je obilježilo dosta događaja u kojima je GP URA odstupio od mnogih svojih principa”.
’’Nikšić je solidno mjerilo za nacionalni nivo, kao druga najveća izborna jedinica, i evidentno da je u slučaju samostalnog nastupa, GP URA u riziku od političkog nestanka. Na lokalnim izborima u Podgorici, GP URA je svoj pad birača zataškao predizbornom koalicijom, kao što to SNP čini već neko vrijeme kao dio koalicije Za budućnost Crne Gore (ZBCG), što je slučaj bio i u Nikšiću’’, podsjeća Mirković.
GP URA jesenas je na izborima u glavnom gradu nastupio u koaliciji s Pokretom za Podgoricu (PzPG), bliskim šefu države Jakovu Milatoviću , i Pokretom za promjene. PzPG je napravio postizbornu koaliciju s PES-om, Demokratama i savezom Za budućnost Podgorice, pa je GP URA “ispao” iz vlasti u glavnom gradu.
Iz GP URA “Vijestima” su, komentarišući svoj rezultat u Nikšiću, rekli da se, imajući u vidu ambijent u kom su se izbori odigrali, blokovsku podjelu, nacionalnu retoriku, pritisak kojem su birači bili izloženi, može izvući jasan zaključak: da je u toj opštini “poražena građanska Crna Gora”.
“A kad opada podrška građanskoj Crnoj Gori, tada opada i podrška GP URA”, naveli su.
Oni su poručili da GP URA ne bježi od odgovornosti i da je u potpunosti razumio poruku birača u Nikšiću.
“Tu poruku shvatamo ozbiljno – kroz detaljnu analizu identifikovaćemo nedostatke, kako bismo jasnije definisali program i ciljeve rada u narednom periodu”, kazali su.
GP URA osnovan je 2015, nakon izdvajanja reformističkog krila iz Pozitivne Crne Gore. Osnivači su bili mahom mladi političari i aktivisti, koji su se zalagali za građanske, zelene i proevropske vrijednosti. GP URA se pozicionirao kao centristička, građanska i ekološka partija.
Stranka je stekla širu podršku nakon što je Dritan Abazović preuzeo njeno rukovodstvo. Najveći uspjeh je postigla na izborima 2020, kad je, iako sa samo četiri poslanika, igrala ključnu ulogu u rušenju trodecenijske vlasti Demokratske partije socijalista (DPS) i formiranju nove vlade s dvije snažnije, ideološki različite koalicije.
Nakon pada te vlade, Abazović je postao premijer u manjinskoj Vladi, kojoj je podršku davao DPS. Dio te vlade bio je i SNP. Tokom tog perioda, GP URA predstavljao se kao borac protiv kriminala i korupcije, ali je često bio meta kritika s oba politička pola. Na meti kritika je bio i SNP, ali je učešće u toj izvršnoj vlasti pravdao riječima da je zbog njih potpisan Temeljni ugovor sa SPC.
Kad je riječ o SNP-u, Nikola Mirković je kazao da ta stranka nije prešla cenzus u Herceg Novom jer je njihovo biračko tijelo prešlo kako u Demokrate, tako i u druge srodne partije.
’’Bez obzira na pozicije u Vladi koje pokrivaju sad, u odnosu na trenutni partijski rejting, čini se da je njihovo parče kolača u vlasti precijenjeno. Djeluje da na nacionalnom nivou koalicija ZBCG ne bi značajno osjetila odsustvo SNP-a, naročito ako se u obzir uzme ovaj talas polarizacije koji smo vidjeli u Nikšiću, ali i činjenicu da je SNP prilično izgubio svoju individualnost”, rekao je.
SNP je na državnom nivou dugo bio druga najjača partija, poslije vladajućeg DPS-a. SNP je osnovan 1998, nakon raskola u tadašnjm DPS-u, nastalog zbog sukoba između frakcije lojalne Momiru Bulatoviću i one koju je predvodio Milo Đukanović .
Stranka je u početku baštinila socijalističke, prosrpske i unionističke vrijednosti, zalažući se za očuvanje državne zajednice Srbije i Crne Gore. Bila je oštra protivnica crnogorske nezavisnosti do referenduma 2006.
Nakon što je Crna Gora stekla nezavisnost, SNP je pokušao da redefiniše politiku, napuštajući tvrdi prosrpski kurs i krećući se ka građanskom centru, ali je izgubio dio podrške. Uslijedile su brojne podjele, uključujući osnivanje novih stranaka, poput Demokratske narodne partije Milana Kneževića i Demokrata Alekse Bečića .
Iz SNP-a nijesu odgovorili “Vijestima” na pitanja kako objašnjavaju to što gube birače i šta će uraditi da ih vrate.
Iz GP URA podsjećaju da je do kraja 2023, „zahvaljujući otporu prema nacionalnim i retrogradnim politikama“, rasla podrška građanskim partijama.
„Danas, zbog loše, nespretne i nejasne politike ključnih činilaca vlasti prema tim istim retrogradnim politikama, svjedočimo rastu podrške partijama poput DPS-a i koaliciji Za budućnost Crne Gore, koje se međusobno hrane – sve to na štetu građanskih partija. Ipak, to nas neće pokolebati. Ostaćemo dosljedni politici pomirenja i izgradnji multinacionalnog društva, zasnovanog na vladavini prava i poštovanju Ustava Crne Gore“, poručili su.
Najavili su da će imati redovni kongres sredinom juna, a koji će „predstavljati priliku da se partija osvježi novim kadrom, ostvarenim ljudima unutar organizacije, dokazanim u svojim profesijama, kao i da se dodatno naglase programski ciljevi za budući razvoj Crne Gore“.
