Šavnički “izborni turisti” koji su odjavili prebivalište u toj opštini nakon izbora koji su počeli u oktobru 2022. godine a još nijesu završeni, neće moći da učestvuju na eventualnom ponovljenom glasanju na dva biračka mjesta, bez obzira što su u biračkom spisku.
To proizilazi iz predloga dopuna Zakona o biračkom spisku, koji će poslanički klub Demokrata uputiti u skupštinsku proceduru.
Ovo je, kako se navodi u predlogu, “posebno značajno” jer su od zaključenja biračkog spiska prošle više od dvije i po godine, što je, navode iz Demokrata, dovelo do produženja mandata odbornicima šavničkog parlamenta “znatno” nakon isteka zakonom predviđenog roka.
Izbori na biračkom mjestu broj 1 – “Šavnik” i biračkom mjestu broj 14 – “Kruševice” ponavljani su više puta, ali nikada nijesu sprovedeni do kraja zbog brojnih opstrukcija i nepravilnosti. Počeli su u oktobru 2022. godine.
Postupak ponovnih izbora na biračkom mjestu gdje su poništeni rezultati izbora će, kako se navodi u predlogu u koji su “Vijesti” imale uvid, biti regulisan novim članom zakona – 20a, prema kom samo birači upisani u izvod iz zaključenog biračkog spiska za to biračko mjesto mogu glasati na ponovnim izborima.
“Izuzetak su birači koji su od dana zaključenja biračkog spiska do dana održavanja ponovnih izbora odjavili prebivalište u opštini u kojoj se održavaju izbori za odbornike ili im je nadležni organ državne uprave donio pravosnažno rješenje o odjavi prebivališta u toj opštini”, piše u dokumentu.
Dopunama je predloženo da u slučaju da birači odjave prebivalište u opštini gdje se održavaju lokalni izbori, nadležni organ državne uprave dostavlja spisak tih osoba biračkom odboru za to biračko mjesto najkasnije do 24 časa prije dana održavanja ponovnih izbora.
“Predsjednik biračkog odbora je obavezan unijeti podatke o licima kojima je prestalo prebivalište u opštini u zapisnik o radu biračkog odbora”, navodi se u predlogu dopuna.
Obrazlaže se da su one predložene kako bi se osigurala zakonitost izbornog procesa, “posebno nakon slučajeva zloupotreba poput fiktivnih prijava prebivališta, što je dovelo do problema u nekim lokalnim izborima”.
“Ovim izmjenama želi se osigurati da samo birači s pravim prebivalištima u odgovarajućoj opštini mogu učestvovati na ponovnim izborima, čime se pokušava stabilizirati izborni proces i povratiti povjerenje građana u regularnost izbora”, poručuju iz Demokrata.
Izbori u Šavniku počeli su 23. oktobra 2022, kada su održani u još 13 opština, ali još nisu okončani jer članovi biračkih odbora iz opozicione koalicije “Za budućnost Šavnika”, koju predvodi nekadašnji Demokratski front, nisu dozvoljavali dijelu novoupisanih birača da glasaju jer su, tvrde, prepisani da bi podržali Demokratsku partiju socijalista (DPS).
Na dva birališta, u zgradi Opštine i selu Kruševice, gdje pravo glasa ima 541 birač, glasalo se u devet navrata, posljednji put 18. decembra 2022, kad su izbori opet prekinuti, nakon čega tamošnja Opštinska izborna komisija (OIK) nije mogla da se dogovori o tome da ih ponovi. Do sada je pred pravosudnim organima procesuirano više desetina lica zbog dešavanja u vezi s izborima u Šavniku, koja su uključivala brojne incidente, pa i fizičke sukobe.
U obrazloženju dopuna zakona koje Demokrate predlažu, navodi se da je Ustavni sud 6. novembra 2020. donio odluku kojom je ukinuo dio zakonske odredbe prema kojoj je birač morao imati prebivalište u opštini najmanje šest mjeseci prije dana izbora da bi mogao da glasa ili bude biran za odbornika.
Ova odluka je, kako se navodi, otvorila prostor za pojavu fiktivne prijave prebivališta u opštinama gdje se održavaju lokalni izbori, s ciljem nezakonitog sticanja biračkog prava. Ističe se da je problem naročito eskalirao uoči lokalnih izbora zakazanih za 23. oktobar 2022. godine, “posebno u Opštini Šavnik, gdje je doveo do ozbiljnih sumnji u zakonitost izbornog procesa i blokade njegovog sprovođenja”.
Napominju da su u međuvremenu, prema podacima Ministarstva unutrašnjih poslova, 119 birača s biračkog mjesta “Šavnik” i 34 birača sa biračkog mjesta “Kruševice” odjavila prebivalište u opštini, prijavila se u drugim opštinama i tamo ostvaruju svoje biračko pravo, iako su i dalje formalno upisani u izvod iz biračkog spiska za izbore u Šavniku.
Objašnjava se da, prema Zakonu o biračkom spisku, birač može biti upisan samo na jednom biračkom mjestu, u skladu s mjestom svog prebivališta, te da je Zakonom o izboru odbornika i poslanika propisano da biračko pravo ima lice koje ima prebivalište u Crnoj Gori najmanje dvije godine i prebivalište u konkretnoj opštini.
Shodno tome, navodi se u dokumentu u koji su “Vijesti” imale uvid, birač gubi pravo da bira i bude biran za odbornika ukoliko mu prestane prebivalište u opštini u kojoj su izbori raspisani.
U predlogu dopuna piše i da okolnost da izbori za odbornike Skupštine opštine Šavnik raspisani za 23. oktobar 2022. još nijesu sprovedeni, nameće potrebu donošenja predloženog zakona po hitnom postupku.
“Stupanje na snagu Zakona o dopunama Zakona o lokalnoj samoupravi narednog dana od dana njegovog objavljivanja u Službenom listu Crne Gore proizilazi iz potrebe da se, u funkciji unapređenja i nesmetanog funkcionisanja sistema lokalne samouprave, bez daljeg odlaganja obezbijedi primjena predloženih zakonskih rješenja”, poručeno je.
