Svjet postaje topliji, uključujući i zime. Sjedinjene Države su, međutim, poslednjih godina doživele jake zimske oluje, a stručnjaci pobliže razmatraju vezu između ovih ekstremnih hladnih događaja i klimatskih promena.
Dok je veza između globalnog zagrevanja i toplotnih talasa veoma direktna, ponašanjem zimskih oluja upravlja složena atmosferska dinamika koju je teže proučavati.
Uprkos tome, „postoje određeni aspekti zimskih oluja (…) gde su veze između klimatskih promena prilično jake i robusne“, rekao je za AFP Majkl Man, klimatolog sa Univerziteta u Pensilvaniji.
Na primer, zagrevanje vodenih površina — jezera ili okeana — utiče na količinu snežnih padavina.
U Sjedinjenim Državama, mehanizam koji se zove „sneg sa efektom jezera“ javlja se oko regiona Velikih jezera na kanadskoj granici. Grad Bafalo, koji se nalazi na obali jednog od Velikih jezera, teško je pogođen smrtonosnom snežnom olujom tokom božićnog vikenda.
Sudar hladnog vazduha sa severa sa toplijom vodom ovih jezera izaziva konvekciju, što dovodi do snežnih padavina.
„Što su te temperature u jezeru toplije, to je više vlage u vazduhu i veći je potencijal za snegove sa efektom jezera“, napisao je Majkl Man u radu iz 2018.
„Nije iznenađujuće da vidimo dugoročno povećanje snežnih padavina u efektu jezera kako su se temperature zagrejale tokom prošlog veka.
Polarni vrtlog
Ne postoji, međutim, konsenzus o drugim mehanizmima, kao što je efekat klimatskih promena na polarni vrtlog i mlazne struje vazduha.
Polarni vrtlog je vazdušna masa iznad Severnog pola, koja se nalazi visoko u stratosferi. Ljudi žive u troposferi, a stratosfera se nalazi neposredno iznad nje.
Okružena je trakom rotirajućeg vazduha, koja deluje kao barijera između hladnog vazduha na severu i toplijeg vazduha na jugu. Kako polarni vrtlog slabi, ovaj pojas vazduha počinje da se talasa i poprima ovalniji oblik, donoseći više hladnog vazduha ka jugu.
Prema studiji iz 2021., ova vrsta poremećaja se češće javlja i ogleda se u naredne dve nedelje niže u atmosferi, gde se nalazi mlazni tok.
Ova vazdušna struja, koja duva od zapada ka istoku, ponovo prateći granicu između hladnog i toplog vazduha, zatim vijuga na takav način da dozvoljava hladnom vazduhu sa severa da upadne na niže geografske širine, posebno iznad istočnih Sjedinjenih Država.
„Svi se slažu da kada se polarni vrtlog poremeti ili poremeti, postoji povećanje verovatnoće da će doći do jakog zimskog vremena“, rekao je za AFP Džuda Koen, vodeći autor studije i klimatolog za istraživanje atmosfere i životne sredine (AER).
A ovaj „rastegnuti“ polarni vrtlog je upravo ono što je primećeno neposredno pre oluje koja je pogodila Sjedinjene Države ovog decembra, istakao je on.
Isti fenomen je viđen u februaru 2021. godine, kada je jaka hladnoća pogodila Teksas, uzrokujući velike nestanke struje.
‘Aktivna debata’
Ali srž debate leži na drugom mestu: šta uzrokuje ove povećane poremećaje u polarnom vrtlogu?
Prema Koenu, oni su povezani sa promjenama na Arktiku, ubrzanim klimatskim promjenama. S jedne strane, brzo otapanje morskog leda, as druge, povećanje snežnog pokrivača u Sibiru.
„Ovo je tema koju proučavam više od 15 godina i danas sam sigurniji u vezu nego ikada ranije“, rekao je on za AFP.
Ova poslednja tačka, međutim, ostaje „aktivna debata unutar naučne zajednice“, rekao je Man.
„Klimatski modeli još uvek ne obuhvataju svu osnovnu fiziku koja može biti relevantna za to kako klimatske promjene utiču na ponašanje mlaznog toka.
