Međunarodni tim istraživača, među kojima su i naučnici sa Instituto de Astrofisica de Canarias (IAC), potvrdio je primitivno poreklo stare zvezde u Mlečnom putu pomoću instrumenta ESPRESSO.
Zvezde sa najmanjim sadržajem metala smatraju se najstarijima na Mlečnom putu, formiranom samo nekoliko stotina miliona godina nakon Velikog praska, što je mali deo starosti univerzuma. Ove zvezde su „živi fosili“ čiji hemijski sastav daje tragove o prvim fazama evolucije univerzuma.
Zvezda SMSS1605-1443 je otkrivena 2018. godine i identifikovana kao jedna od najstarijih u galaksiji po svom hemijskom sastavu, ali njena osnovna priroda nije bila poznata. Sada, zahvaljujući udruženim naporima nekoliko evropskih istraživačkih grupa i korišćenju ESPRESSO spektrografa, došlo se do zaključka o poreklu ovog dragulja zvezdane arheologije. Rezultati ovog istraživanja objavljeni su danas u časopisu Astronomi & Astrophisics.
„Bilo je iznenađujuće otkriti, zahvaljujući ESPRESSO-u na VLT-u, da je ovaj objekat zaista dvostruka zvezda (binarna). Smatralo se da se to ne dešava kod većine ovih veoma starih zvezda“, kaže David Aguado, prvi autor na papiru, sada istraživač na Univerzitetu u Firenci.
Istraživački tim je koristio instrument ESPRESSO, čija je visoka preciznost otkrila male varijacije u brzini objekta, što potvrđuje da je binarni, ali ostavlja otvorenom prirodu njegovog pratioca. Smatra se da je ova vrsta zvezda nastala od materijala obrađenog u unutrašnjosti prvih, veoma masivnih, zvezda i izbačenih u eksplozijama supernove tokom prvih faza formiranja Mlečnog puta. Kao posledica toga, ove zvezde imaju nizak sadržaj gvožđa, ali visok sadržaj ugljenika, nastao u unutrašnjosti prvih masivnih zvezda.
Visoka rezolucija ESPRESSO spektrografa je omogućila detaljnu analizu proporcija izotopa ugljenika, što baca novo svetlo na poreklo ovog objekta.
Istraživač IAC-a Jonai Gonzalez Hernandez, koautor članka, objašnjava: „Pronašli smo ključ u odnosu ugljenika-12 prema ugljeniku-13, koji smo izmerili u atmosferi ove zvezde. Relativne proporcije ova dva izotopa pokazuju da unutrašnji procesi zvezde nisu promenili njen primordijalni sastav. To je kao da imate netaknuti uzorak sredine u kojoj je ova zvezda nastala pre više od deset hiljada miliona godina.“
„Ovo otkriće treba shvatiti u kontekstu projekta koji je započet pre više od 10 godina, u kojem smo detaljno proučavali sve zvezde koje su poznate u ovoj retkoj kategoriji dok nismo naišli na ovo čudesno otkriće, koje nam daje bolji prilika da se razume hemijska evolucija univerzuma“, kaže Karlos Aljende Prieto, istraživač IAC-a i koautor članka.
