Evropska unija je u petak dala svoj blagoslov Ukrajini i njenom susjedu Moldaviji da postanu kandidati za pridruživanje bloku, posegnuvši duboko u bivši Sovjetski Savjez za ono što bi predstavljalo veliki geopolitički pomak koji bi bio rezultat ruske invazije.
„Ukrajinci su spremni da umru za evropsku perspektivu“, rekla je predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen na konferenciji za novinare, odevena u ukrajinske boje: žuti sako preko plave bluze. „Želimo da sa nama žive evropski san.
Iako je to samo početak procesa koji može potrajati mnogo godina, Kijev stavlja na kurs da ostvari težnju koja bi bila van njegovog domašaja pre samo nekoliko mjeseci.
Ukrajina je podnela zahtjev za pridruživanje EU četiri dana nakon što su ruske trupe prešle njenu granicu u februaru. Još četiri dana kasnije, učinile su i Moldavija i Gruzija – manje bivše sovjetske države koje se takođe bore sa separatističkim regionima koje je okupirala Rusija.
„Upravo zbog hrabrosti Ukrajinaca, Evropa može da stvori novu istoriju slobode i konačno da ukloni sivu zonu u istočnoj Evropi između EU i Rusije“, tvitovao je predsjednik Voldimir Zelenski.
Jedan od glavnih ciljeva predsjednika Vladimira Putina u pokretanju invazije koja je ubila hiljade ljudi, uništila gradove i oterala milione u bekstvo bio je da zaustavi širenje Zapada na istok preko vojnog savjeza NATO-a.
Saopštenje od petka podvlači kako je rat imao suprotan efekat: ubeđivanje Finske i Švedske da se pridruže NATO-u, a sada i EU da krene u potencijalno najambicioznije širenje od kada je dočekala istočnoevropske države posle Hladnog rata.
Putin je umanjio pitanje EU, rekavši: „Nemamo ništa protiv toga. To nije vojni blok. To je pravo svake zemlje da se pridruži ekonomskoj uniji.“
Očekuje se da će lideri zemalja EU podržati odluku o kandidaturi za članstvo na samitu sledeće nedelje.
Predsjednica Moldavije Maia Sandu pozdravila je „snažan signal podrške Moldaviji i našim građanima“.
Putin je u Sankt Peterburgu kritikovao Zapad u govoru punom pritužbi na godišnjoj ekonomskoj konferenciji koja je nekada bila nazvana „ruski Davos“, a koju su sada u velikoj meri bojkotovali zapadni uglednici i izvršni direktori kompanija.
On je osudio Sjedinjene Države što sebe smatraju „božjim izaslanikom na Zemlji“ i rekao da nepopustljivost Zapada Rusiji nije dala drugog izbora osim da pokrene svoju „specijalnu vojnu operaciju“ u Ukrajini.
Dajući dodatno gorivo globalnom obračunu, ruski mediji emituju slike kako su rekli da su dvojica Amerikanaca zarobljena dok su se borili za Ukrajinu. „Ja sam protiv rata“, rekli su obojica u odvojenim video snimcima postavljenim na društvenim mrežama.
Za pristupanje EU potrebne su godine administrativne reforme – postoji 35 „poglavlja ackuis-a” u kojima se postavljaju standardi koje treba ispuniti, od pravosudne politike i finansijskih usluga do bezbjednosti hrane. Niti je članstvo zagarantovano: pregovori su godinama u zastoju sa Turskom, kandidatom od 1999. godine.
Ako se prizna, Ukrajina bi bila najveća zemlja EU po površini i peta po broju stanovnika. Sve tri bivše sovjetske nade su daleko siromašnije od postojećih članica EU, sa proizvodnjom po glavi stanovnika oko polovine manje od trenutno najsiromašnije Bugarske.
Sva trojica imaju nedavne istorije nestabilne politike, organizovanog kriminala i sukoba sa separatistima koje podržava Rusija i koji proglašavaju suverenitet nad teritorijom koju štite moskovske trupe.
Ali u Zelenskom (44) i Sanduu (50), Ukrajina i Moldavija sada imaju prozapadne lidere koji predstavljaju generaciju koja je postala punoletna van Sovjetskog Savjeza.
Poslednji strani zvanicnik koji je posetio Kijev bio je britanski premijer Boris Džonson, koji je ponudio obuku za ukrajinske trupe.
„Moja današnja poseta, u dubini ovog rata, je da pošaljem jasnu i jednostavnu poruku ukrajinskom narodu: Velika Britanija je uz vas, a mi ćemo biti uz vas dok na kraju ne pobedite“, rekao je Džonson.
Unutar Ukrajine, ruske snage su poražene u pokušaju da napadnu prestonicu u martu, ali su se od tada ponovo fokusirale na istok, koristeći svoju artiljerijsku prednost da probiju put u gradove u teškoj fazi rata.
Ukrajinski zvaničnici rekli su da se njihove trupe i dalje drže u Sjevjedonjecku, mestu najtežih nedavnih borbi, na istočnoj obali reke Siverski Donjec. Bilo je nemoguće evakuisati više od 500 civila zarobljenih unutar hemijske fabrike, rekao je regionalni guverner.
U okolnom regionu Donbasa, na koji Moskva polaže pravo u ime svojih separatističkih zastupnika, ukrajinske snage uglavnom brane suprotnu obalu reke.
Blizu linije fronta u ruševinama malog grada Marinka, ukrajinska policija je ušla u podrum tražeći svakog ko bi prihvatio pomoć da ode. Grupa uglavnom starijih stanovnika gurala se na dušecima uz svetlost sveća.
Žena po imenu Nina uzdahnu u mraku: „Nema kuda. Nigde. Nema kuda. Sve kuće su izgorele. Gde da idemo?“
Na jugu, Ukrajina je pokrenula kontraofanzivu, tvrdeći da je izvršila u najvećem delu teritorije koju je Rusija zauzela u invaziji.
Ukrajina je tvrdila da su njene snage napale ruski brod koji je dovozio vojnike, oružje i municiju na Zmijsko ostrvo koje je okupirala Rusija, stratešku ispostavu u Crnom moru, što je bio njen prvi uspešan udar protivbrodskom raketom koju je isporučio Zapad.
izvor Rojters
